Rumal k’ut ya’tal chi ke ri e tz’apil pache’ ri’ rumal ri jujun chak kakib’an pa e tz’apital wiri’ ri utz kakib’ano, ri chak kakib’an e tz’apil wiri’, we kakitijoj kib’, are wa’ ri kil chi ke kakib’ano rumal kikaj ketzoqopax b’i pa kachoch, are wa’ utzijol xuya’ ub’ixik ri K’amal b’e rech ri Wokajil Japache’, Luis Rodolfo Escobar Ovalle.
“Rajwaxik kaqatzukuj jun utz ub’eyal rech kakisuk’umaj kib’ pache’ ri’ xuquje’ rech are kakoj b’i rech ketzoqopax b’i qas nab’e’il ri’”, xcha’ ri K’amal b’e.
Rajwaxik kaqaya’o utzijol ub’ixik ri’ che are wa’ b’anom ta rumal ri q’atb’altzij ri’, emu wari’ pa le taqawokaj patan ri’ xb’antaj kowinem xsolix uwach 3,000 chi wujilal, k’o ri’ 1344 chi wujilal man xsolix taj ri xok’ow kiq’ij kesolixik, are k’ut xb’antaj usolixik pa junab’ xok’ow ri’, pane’ b’a’ rumal xpe ri jun itzel yab’il ri xub’an k’ax chaqe qonojel ri’, xcha’ ri Escobar Ovalle.
“E jalajoj taqawokajil ri’ jcha’ ri Organismo Judicial ri’ ri k’o uq’ijol xchakun ri’ are wa’ xunajtib’saj uchakuxik wari’, rumal k’ut eri e are ri’ xetaq pa utasb’axik kib’ rumal utaqanib’al ri k’amal b’e amaq’ ri’, rech xkichajij kib’ are rumal ri jun itzel yab’il rech ri coronavirus COVID-19” ri’, xcha’.
E pa junab’ 2017 chi’ k’u ri’ k’o 1278 chi e ajpache’ xnab’ejsax ktzoqopaxik ri’, k’o 1120 xnab’ejsax b’I ktzoqopaxik pa le junab’ 2018 ri’, emu wari’ pa le junab’ 2019 e k’o 1211 ri’ xuquje’ e pa junab’ ri’ e k’o ri’ 1344 ri’, are wa’ jun utz b’anoj chakunem xb’antaj rumal ri Departamento rech Rehabilitación Social rumal xuterenb’ej uchomaxik wari’ xuquje’ are wa’ xuya’ pa retal xaq’an pa kajilab’al pa le b’anoj kasuk’umaxik ri’.
“Rumal ri’ sib’alaj kujki’kotik ruk’ ri xb’antaj upatanixik ri’ xuquje’ qeta’m k’ut che k’o jun utzalaj b’anoj uchomaxik wari’ ruk’ ri Organismo Judicial, ruk’ri Defensoría Pública Penal xuquje’ ruk’ ri Ministerio Público ri’ are xub’ano rech k’o jun utzalaj ropanb’alil ri xchakuxik, rumal ri’ e pa we 2021 ri’ are rajwaxik katerenb’ej usuk’umaxik wari’ xuquje’ ub’anik utz chi ke ri e tz’apilik ri’ che ri qastzij kikaj kab’an utz chi ke xuquje’ ri utz b’a’ we ya’tal chi ke rech keto’k xuquje’ rech man kakitz’ ta kib’ pa taq le wokajil japache’ pa we amaq’ are wa’ opaninaq ub’anik pa 400 por ciento”, xcha’ ri Escobar Ovalle.