Pa uterenb’exik jun b’iw ub’ixik loq pa le ch’a’wib’al 1533, rumal ri’ eri puqtzukunel rech ajchajil tinamit xuquje’ ri puqchajinel rech ri Japache’ Tz’apib’al ri’, k’o jun nim tzukunem xkib’an pa le Granja Modelo rech Rehabilitación Pavón, chi’ k’u ri’ xeriqitaj wi loq k’i taq k’aqb’alil ri’.
Eri b’anoj tzukunem xb’antaj kuaml ri puqtzukunel rech ri Wokajil Japache’ Tz’apib’al, rumal ri’ eri e ajpache’ e tz’apil chi la’, xkaj tane’ xkitukuj jun nim ch’oj b’anoj k’ax ri’ man xekowin taj.
Eri K’amal b’e Licenciado Luis Rodolfo Escobar xub’ij che sib’alaj utz kuna’o ri chak xb’an chi’ kumal ri puqtzukunelab’ xuquje’ kumal puqchajinelab’ ri’, rumal wari’ juntir katajin ub’anik pa ujikomal ri’ rech uq’atexik ri jastaq k’aqb’alil maj pa usaqil okisam chi’ pa le japache’ tz’apib’al ri’.
«Eri jastaq k’aqb’alil maj pa usaqil xriqitaj chi’ utz le uriqik xb’an ri’, rumal k’ut ruk’ wari’ kojtajin che uterenb’exik utzukuxik ri jalajoj uwach taq b’iw ub’ixik loq pa le ch’a’wib’al 1533», xcha’ ri Nimak’amol b’e ri’.
Pa le b’anoj tzukunem ri’ are xriqik kajib’ k’aqb’alil, lajuj ub’aq’ k’aqb’alil rech calibre 45 xuquje’ 107 calibre 38 ri’.
Pa komonchak kuk’ ri Wokajil Ajchajil Tinamit xuquje’ ri q’atb’altzij ri’ rech kajach ri jastaq k’aqb’alil xriqitaj ri’.