Rech keq’alik keq’atexik ri ak’alab’il xuquje’ ri e q’apojil che ri kab’an k’ax chi kech xuquje’ ri kechap b’i kumal ri molaj b’anol k’ax Iximulew, eri reqa’lenel ri Subdirección General rech Prevención rech Delito (SGPD), rech ri Wokajil Ajchajil Tinamit (PNC), k’o k’i taq cholchak ukojom rech kasuk’ub’exik kib’anob’alil ri ak’alab’ ri e q’apojil rech pa kub’alil kek’oji pa le uwokik uwach le jun utzalaj wokajilal winaqib’.
Eri cholchak kab’anik are wari’: le “Policía Tu Amigo”, le “Tijonem xuquje’ Tijob’an ib’ rech Majun ke’ok tane’ kuk’ ri Pandillas (G.R.E.A.T)”, le “Atención chi ke Primera Infancia, le a Lesh xuquje’ al Leshy” xuquje’ le “Exploradores Policiales” ri’, ri taqom upatanexik rumal le Wokom K’amal B’e rech Iximulew pa le uchakunik ri Ministerio rech Gobernación (Mingob). Are la’ uwach taq ri cholchak, e pa junab’ ri’ e k’o 332 mil chi taq ala, taq ali, xuquje’ e q’apojil xe’ok pa le q’alan ib’ rech b’anoj utzilem, che ri tajin uwa’lijsaxik uwach kumal ri eqa’lenelab’ xuquje’ rech q’atenik taq ri k’ax pa taq rachoch ri tijob’al xuquje’ pa wokajilal winaqib’.
Eri wokajil ajchajil tinamit pa le upatanexik le cholchak ub’i’ “Policía Tu Amigo” ri k’o 4 mil 395 chi b’anoj tzijob’elil b’anom chi ke e 254 mil 195 chi e ajtijoxelal rech nab’e q’attijonemal, rech ukab’ q’attijonemal xuquje’ rech urox q’attijonemal ri xeq’alik rech q’atenik b’anoj k’ax pa rachoch tijonemal, rech qas kakilo le ukojik ri uwachwuj pa kaqiq’ ri’, rech maj jun kutij tane’ awan kunab’al kq’ab’arsanik, ri b’anoj Itzel bullying xuquje’ rech kanimaxik ri ya’tal chi ke ri ak’alab’il ri e q’apojil, rech b’a’ pa ya’tal uchuq’ab’ ri kub’sib’al k’u’x chi ke ri wokajil ajchajil tinamit xuquje’ rech q’atenik ri k’ax.
Pa le uq’ijol upatanexik ri cholchak ub’i’ G.R.E.A.T k’o mil chi chakunem b’anom rech kaq’alik pa konojel e 43 mil 302 chi e ajtijoxelal pa taq tinamit rech amaq’il. Eri naqajim ub’anik ri’ are rech keq’alik le ak’alab’ le e q’apojil rech ke’ux ta kuk’ ri molaj b’anol taq k’ax, xuquje’ rech kemolik pa jikom joremal pa le kik’olib’al le winaqilal. Xuquje’ rech ketatb’enik kek’oji pa le rilik le tzijob’elil kumal taq rachib’al a Lesh xuquje’ al Leshy, rech kakib’ij utz taq b’iw tzij no’jinik xuquje’ rech kepixb’exik le 31 mil 108 taq ala, taq ali che ri e k’o pa uxe’il q’attijonemal.
Xuquje’ e k’o chi ak’alab’, ri xe’ok pa le cholchak ub’i’ Exploradores Policiales, xkitijoj kib’ rech reta’maxik rech uch’ob’ik rech ub’anik ri jalaloj taq uwach le b’anob’alil chi saqil b’anom pa le k’isb’al taq wuqq’ij. Jeri’ e k’o chik 236 chi Comisiones rech Prevención Estudiantil xuquje’ kitunum chik kaq’ab’ rech uk’amik keqale’nib’al le 3 mil 626 chi e ajtijoxelal rech taq rachoch tijob’al pa tinamit. Eri runimal upatan taq le wokajilal ri’ are rech kaya’ kichuq’ab’ le e ajchajil tinamit rech uq’atexik ri b’anoj k’ax ri’ xuquje’ rech ri b’anoj ya’olchajinem pa rachoch wokajilal tijob’al ri’.