Ri EE.UU. nimatinamit xuya ub’ixikil ri Nimachak rech Q’atenik Narcóticos ri’

Eri tob’anem rumal le wokom k’amal b’e iximulew ruk’ Estados Unidos rech América are ri’ qas xuq’alajisaj ri uq’atexik ri narcotráfico internacional katajinik xuquje’ ri ya’ik uchuq’ab’ ri b’anoj q’atenik ri’ pa rulewal taq nimatinamit ri’.
Are xok che reqale’n le K’amal B’e Amaq’ Bernardo Arévalo, sib’alaj tajin kaq’atexik ri nuk’molaj b’anol k’ax ri’, ruk’ uriqik chomalaj awan kunab’al, ruk’ pwaq meb’il, ruk’ nik’aj chik jastaq maj pa usaqilal ri’.

Eri ub’ixikil chak b’anom rumal pa uwokajil ri Estrategia Internacional rech Control rech Narcóticos rech ri Departamento rech Estado rech ri Estados Unidos sib’alaj xuya ub’ixik ri nimachak q’atenik ri’ b’anom rumal le wokom k’amal b’e Amaq’ ri’ pa le uq’atexik ri narcotráfico xuquje’ nik’aj chik b’anoj k’ax ri’. Eri chakum ri’ are le juch’un wujilal xb’anik rech ri uchakunik le Grupo Interinstitucional rech ri Control xuquje’ Inspección rech Precursores xuquje’ Sustancias Químicas ri’. Eri puq ajchajinel q’atenel ri’ k’o chom awan kunb’al kiriqom, jacha tane’ metanfetaminas, 250 upajb’alil xuquje’ 356 chi k’olib’al uk’u’x b’anob’al awan kunab’al ri’, je jas ri fentanilo (1-Boc-4-Piperdona) ri’.

Xuquje’ ri b’anoj ri nab’e Nimachomanik chi rij Ya’olchajinem rumal Estados Unidos ruk’ iximulew, ri keb’ nimatinamit ri’ sib’alaj xkitun kaq’ab’ kitzij rech ya’ik uchuq’ab’ ri nimatob’anik chi kuwach ri keb’ nimatinamit ri’ ri sib’alaj xkib’an ri komochak ub’i’ Coalición Global rech uq’atexik Drogas Sintéticas ri’. Pa un nimachakunik ri’, tajin kijalik kuwach le División rech Puertos, Aeropuertos xuquje’ Puestos Fronterizos (DIPAFRONT) rech ri Wokajil Ajchajil Tinamit (PNC) rech b’anik chajinem pa k’ulb’a’t juyub’ ri’.

Eri jun chik nimachak katajin rumal le Subdirección General rech Análisis rech Información Antinarcótica (SGAIA) rech ri PNC, rech uq’atexik k’ayin awan kunb’al ri’, pa taq k’olib’em pa nimatinamit. Eri jun ub’ixikil ri’ are la’ sib’alaj xya’ ub’ixik ri nim tob’anik ya’om loq rumal le wokom k’amal b’e nimatinamit estadounidense chi kech ri wokaj e’ajq’atenel taq awan kunb’al ri’, jeri’ ya’ik uchuq’ab’ uchak le unidad canina, ri qas k’o k’i riqon awan kunb’al ub’anom pa rulewal nimatinamit ri’.

Le Nimach’ob’oj Chomanem ub’i’ (MdE) ri xjuch uwach kumal le Ministerio rech Gobernación rech Iximulew xuquje’ ruk’ le Ministerio rech Defensa Nacional de Colombia, k’o jun kaq’atexik taq ri nuk’molaj b’anoj k’ax ri’ kib’anom ri’ xuquje’ ri b’anoj nimakatijoxik ri reqa’lene ri wokaj e’ajchajin tinamit rech taq nimatinami. Ruk’ le kopanik ri wokaj Ajchajin

Tinamit rech Colombia pa nimaqatinamit, rech kakitijob’ej ri e’aj e’aj iximulew rech kakich’ob’ le uriik ri awan kunb’alil kuk’ ri unidades caninas ri’.

 Le Iximulew, k’o pa utzijob’el ri’

Le wokom k’amal b’e estadounidense sib’alaj xtob’anik pa le katijoxik ri unidades caninas rech Iximulew, rech Honduraas, rech El Salvador xuquje’ rech Costa Rica ri’, rech qas kakich’ob’ utzukuxik uriqik uq’atexik ri fentanilo ri’. Rumal ri’ pa le nab’e taq b’elejeb’ ik’ rech 2024 ri’, eri unidades caninas e’aj iximulew ri’ xek’oji che utzukuxik uriqik uq’atexik ri’ pa jun 43% rech ri awan kunb’alil ri’, are junam ri’ ruk’ 4.6 toneladas métricas rech ri awan kunb’alil ri’. Pane’ b’a’ pa utzijol uk’aslemalil ri’ eri riqonik b’anom pa taq le puertos rech ri Atlántico xuquje’ pa le Pacífico rech iximulew ri’ are la’ xuya pa retalil xb’an nima’q taq chi eqa’n uk’u’x ranima’ rech b’anob’al awan kunb’al ri’, are la’ sib’alaj xk’extaj le rilik ri’.

Le jun puq e’ajno’jinelab’ ri xe’utaq loq rumal le Estados Unidos are xub’an ri’ rech xriq le 605 chi upajb’alil ri cocaína pa Puerto Quetzal, Escuintla, pa jun komonchak xb’an ruk’ le FBI xuquje’ le OEA. Eri keb’ amaq’ib’ nimatinamit ri’ ketajin che ub’anik ri cholchakunem pa le Puerto Santo Tomás xuquje’ pa le Aeropuerto Internacional La Aurora ri’. Le uq’axik le awan kunb’al pa uwi nimapalow upetik loq k’a Colombia xuquje’ Ecuador, te k’uri’ xq’ax loq El Salvador xuquje’ Honduras ri’. Are le amaq’il nimatinamit EE.UU. katob’anik rech kakijipij kib’ ri q’atb’al tzij rech chajin tinamit pa le uq’atexik taq ub’e uq’axik loq.

Are wa’ uwach le uq’atexik ri’ ruk’ le ukojik le ub’elej xuquje’ ulajujil K’olib’al Chajib’al rech Control Interinstitucional (PCI), ri pa ronojel rech kab’lajuj ch’ob’om chak b’anom pa Escuintla xuquje’ Retalhuleu ri’. Pa septiembre rech 2024 ri’, le SGAIA xuriq 300 chi upajib’alil cocaína ri’, 600 chi setkunb’al rech “Tusi” (cocaína rosa) xuquje’ 400 usetb’al metanfetinamina pa jun tzukunem xb’an pa Río Dulce, Izabal ri’. Ruk’ ri xriq ri’ kuk’ututaj uwach ri nimachak tajin rumal le wokom k’amal b’e amaq’il nimatinamit ri’ ruk’ le nimatinamit EE.UU. ri’ pa le b’anik taq tzukno’jchak chi rij taq, rumal ri winaqil xechapik xuquje’ ri xechapik rech xetaq b’i pa japache’ tz’apib’al ri’ kumal le unidades especializadas e taqom loq rumal le nimatinamti norteamericano ri’.

Noticias Recientes