Eri ni tob’anem kumal ri keb’ wokom k’amal b’e Iximulew ruk’ Estados Unidos rech América ri’ ub’anom jun nim ukojik ri ub’e’al ri komoncak rech chajinem pa rulewal tinamit, jeri’ uya’ik uchuq’ab’ ri nimachak rech pa uq’atexik taq ri nuk’molaj b’anol k’ax pa keb’ nimatinamit ri’.

Pa uq’ijol ri b’anoj komonchak ri’, eri K’amal B’e rech ri Oficina Federal rech Tzukno’jchak (FBI), Kash Patel, xuquje’ ri Ministro rech Gobernación de Guatemala, Francisco Jiménez, xkib’an jun nim sik’ib’al ib’ ub’ixik. Pa ri tzijob’el ri’, xkitzijoj rij ri b’anoj chajinem pa rulewal tinamit, xuquje’ rech ya’ik uchuq’ab’ ri komon tob’anem chi kuwach ri keb’ nimatinamit ri’.

Eri tijowchuq’ab’ ri’ are jun nima komonchak ri’ rech uq’atexik taq ri b’anoj taq k’ax pa keb’ taq nimatinamit ri’, jeri’ ya’ik ub’ixik utzijol ri’ xuquje’ rech ya’ik uchuq’ab’ ri q’axeb’al tzijob’enik, xuquje’ rech kaq’atexik ri nuk’molaj b’anol k’a pa rulewal qatinamit.

Eri ujuch’ik uwach ri komonchak tob’anem ri’, ri Ub’ixikil B’anoj Chomanem rumal ri Ministerio rech Gobernación (Mingob) ruk’ ri Oficina rech Aduanas xuquje’ Protección Fronteriza rech ri Estados Unidos (CBP). Ruk’ ri cholchak ri’ xmajtaj upatanexik ri Programa rech Seguridad Conjunta, ri uchak ri’ are rech uq’atexik taq ri b’anoj k’ax pa keb’ taq nimatinamit ri’.

Xuquje’ sib’alaj tajin ya’ik uchuq’ab’ ri wokajilal ri’ rech pa ri uq’atexik ri narcotráfico ri’ pa rulewal tinamit. Pawe junab’ ri’, eri wokajil ajchajil tinamit xekowon che kaq’atexik ri nuk’molaj b’anol k’ax ri’, xekowon k’ut che uriqik Q800 millones chi pwaqil rajil ri awan kunb’al ri’, ruk’ ri jastaq, pwaq b’otolik, ruk’ nik’aj chik awan jastaq ri’.