Maltyox b’a’ che ri puqchajinem tzukunik b’anom pa taq rulewal tinamit ri’ rech nab’ejsaxik uq’atexik ri b’anoj taq ri k’ax rumal ri Wokajil Ajchajin Tinamit (PNC) rech uq’atexik uchuq’ab’ ri b’ano k’ax ri’, xuquje’ rech ub’anik ri kemonchak pa taq ri jalajoj wokajil che ri e tob’anaq pa uq’atexik uchuq’ab’ ri b’anoj k’ax kamisanik pa rulewal tinamit pa le k’isb’al taq we ik’ ri’.
Chi ke ri q’atim uwach ri’ are la’ ri b’anom kumal ri wokajil ajchajin tinamit ruk’ taq b’anoj puqchajinem pa taq ri wokja che ri qas kab’an wi ri k’ax kamisanik, eri ukojik ri k’ak’ kemeta’mab’alil ri’ rech tzukno’jchak chi rij taq b’anoj k’ax ri’ xuquje’ ri molaj rech chajin winaqilal pa taq rulewal amaq’ tinamit.
Eri tzijolil k’ate xya’taj loq, kub’ij eri amaq’ tinamit uqajisam chik uchuq’ab’ ri b’anoj k’ax kamisanik pa 4.17% ri’ junam ruk’ e xq’atexik kuwach e 239 chi winaq xekamisax taj man je ta ri’ ruk’ pa junab’ kanoq, are la’ kuq’alajisaj ri jun utz ub’anikil ri chajinem b’anom pa juntir utzukuxik uwach ri’, rech uq’atexik k’ax, rech ya’ik uchuq’ab’ ri puqchajinem xuquje’ ri k’amq’ab’ tzij kuk’ ri winaqilal.
Eri uchuq’ab’ ri k’ax xqaj ri’ pa 2024 ruk’ ri nab’e panik’aj junab’ 2025, are kub’ij che ri chak kub’an ri Ministerio rech Gobernación (MINGOB) sib’alaj utz ri uchak kub’an b’a’. Eri pa uwokajil ri’ xuquje’ ri puqchajinem tzukunik xb’antaj pa taq k’olib’al rajawaxik rumal ri taqawokajilal ri’.
Eri Ministro rech Gobernación, Marco Antonio Villeda, sib’alaj xub’ij che ri reqale’n uchak ri’ are la’ rech qas kab’an uq’atexik ta ri b’anoj k’ax ri’, pa le ya’ik uchuq’ab’ ri kichak kakib’an ri e’ajchajin tinamit xuquje’ kuk’ ri katob’anik ri winaqilal. Xub’ij k’ut che ri ya’’olchajinem man xaq tari’ kab’an pa uwi’ ri chakum chik, xane’ are kab’an ruk’ ri kub’al k’u’x xuquje’ ruk’ ri saqilal tzij pa ronojel uwach rulewal amaq’ tinamit.