Eri reqa’lenel ri División rech Seguridad Turística (Disetur) rech ri Wokajil Ajchajil Tinamit (PNC), keriqitaj pa kajlaluj kiqupil e k’o pa rulewal tinamit, pa nab’e q’ij rech enero pa le 18 rech abril pa junab’ ri’ e to’om chik 1 millón 500 mil chi winaqil keb’inik kewa’katik.
Eri taqanel rech Disetur xub’ij, e are kakito’o pa le kapetib’al ri wa’katelab’ rech qatinamit xuquje’ ri kepe sib’alaj naj ri kepe chi’ pa uk’olib’al uxulanb’al, rech keto’ik xuquje’ kechajixik pa le wa’katem kakib’an ri’.
Pa enero xb’an 403 mil 651 tob’anem chajinik, pa febrero 252 mil 326 ri’, pa marzo 323 mil 034 ri’ xuquje’ pa le nab’e jo’lajuj q’ij rech abril e k’o 449 mil 685 ri’ pa ronojel e k’o 1 millón 428 mil 696 xenimax ri’.
Pa le rajilab’al xya ub’iik rumal ri’ le wokaj chajinel ri’ are xkib’ij che pa taq ri k’olib’al uxulanib’al e opaninaq wi ri wa’katelab’ rech qatinamit xuquje’ ri kepe naj ri’ xe’opan k’ut pa uwi taq ixkanul xuquje’ pa taq nik’aj uxulanib’al, ruk’ jun nim kachajixik ri’, k’o 237 chi chajinem xb’an chi kech ri’.
Eri taqanel rech chajin tinamit xub’ij che ri wokaj ajchajinel ri’ xkib’an pa ronojel k’o 8 mil 400 chi puqchajinem xkib’an pa taq le nab’e jo’k’al q’ij rech ri 2023 pa taq k’olib’al k’ayinem rech k’ayin jastaq b’anom, pa uwi’ palow, pa taq nimab’e, pa aeropuertos, pa uk’olib’al uxulanib’al, xuquje’ k’o uk’olib’al chajinem xkojik rech uq’atexik b’anoj k’ax chi kech ri winaq e wa’katel xuquje’ kuk’ juntir winaqilal.
Xuquje’ k’o 203 chi riqb’al ib’ b’anom kuk’ ri k’amal b’e xuquje’ kuk’ nik’aj chik q’atb’al Tzij. Xkitijoj ri ajtijoxel rech taq tijob’al, jeri’ tajin uchapik usaqab’isaxik uwach taq ri k’olib’alil uxulanib’al pa tinamit, k’o b’anowem b’anom kuk’ ri wokaj winaqilal, k’o tob’anem b’anom pa juntir ri’ pa le b’anoj ri chajinem, xuquje’ rech ketzijob’exik ri wa’katelab’.
Nik’aj chik b’anoj chajinem
Are wa’ uwach ri chajinem xb’an kumal ri Disetur, pa enero pa le qe q’ij kamik e k’o chik 29 mil 860 winaqilal xilo taj kitzijol ri’, k’o 2 mil 664 chi chi’ch’ xuquje’ 5 mil 335 chi kejach’ich’. Xuquje’ xil pa nuk’ulemal tzijol 25 mil 812 kiwujil winaq k’o pa saqil, e k’o 2443 chi ch’ich’ xil kitzijol ri’ e k’o 4 mil 989 chi kejach’ich’ xil kitzijol.
Xuquje’, xilotaj kitzijolil 58 chi k’aqb’alil ri’ jo’ob’ ri maj kuwujil.
Eri Taqanel rech Disetur xub’ij pa taq le chajinem xb’anik xechap k’ut e 269 chi winaqil pa rulewal qatinamit rumal jalajoj kimak, xeriq oxib’ chi ak’alab’, jun ala xesax pa k’ax, e oxib’ xejach pa uq’ab’ ri Instituto Guatemalteco rech Migración (IGM), k’o 98 chi ch’ich’ xek’am b’i pache’ xuquje’ e k’o keb’ xeto’ik.
Pa k’isb’al ri’, eri reqa’lenel ri Divisón ri’ sib’alaj xkito’o nik’aj chik wokajilal kuk’ unidades policiales xkito’o pa le b’anoj 126 chi puqchajinem rech Ley Seca, oxib’ taq tzukunik xuquje’ 173 tob’anik chi kech nik’aj chik wokajil chajinel ri’.