Eri Departamento rech Estado rech ri Estados Unidos ri’ xuya ub’ixik ri’ che ri jun pandilla Barrio 18 are ri’ jun molaj etzelalaj b’anol k’ax e xib’ib’al ib’ kib’i’ (FTO) xuquje’ e jun molaj itzelalaj b’anol k’ax pa uwachulew kib’i’ SDGT) ri’. Pa le utzijob’elil ri’, ri xjuch’ uwach rumal ri secretario rech Estado Marco Rubio, sib’alaj xya’taj ub’ixik che ri jun pandilla ri’ are ub’anom ri k’ax k’aqanik chi ke ri wokajil ajchajin tinamit, chi ke ri ajpatanel pa tinamit xuquje’ chi ke ri winaqilal pa Iximulew, pa El Salvador xuquje’ pa Honduras ri’, rumal ri’ eri kib’i’ xkojik e itzelalaj taq b’anol k’ax e xib’ib’al winaqil rumal ri EE. UU.
Eri xchomatajik ri’, kariqitaj ri’ pa le sección 219 rech ri Ley rech Inmigración xuquje’ Nacionalidad xuquje’ ri Orden Ejecutiva 13224, are jun nimalaj ub’anob’alil ri chak estadounidense ri’ rech kaq’atexik taq ri molaj e’itzelalaj b’anol k’ax e xib’ib’al ib’ pa uwachulew. K’a kimik, eri Estados Unidos ri’ kuwab’a uwach ri kirajil kipwaq kikorte’l ri molajil e kuk’ Barrio 18, kuya ta chik kiwuj visas ri kawinaqil nik’aj b’anol k’ax xuquje’ ke’uchap b’i pache’ q’atb’al tzij jachin katob’an ruk’ jun molaj e’itzelalaj taq b’anol k’ax ri, xuquje’ ke’oqatax b’i pa taq le juyub’ taq’aj tinamit. Xuquje’ eri jun b’anon taqanem ri’ ke’uq’al ri winaqilal estadounidense rech metob’anik ruk’ ya’ik taq jastaq chi ke ri jun pandilla ri’.
Gobernación, Francisco Jiménez, xutaq ub’anik rech “maj kuyunem” ri’ chi ke nik’aj pandillas ri’. pa le utaqanik, sib’alaj xutaq ub’anik taq chajinem tzukunik kumal ajchajin tinamit, rumal ri’ nik’aj taqanel rech pandilleros xb’antaj kowonem xechap pa kemonchak pa taq nimatinamit ri’. Eri jun molaj b’anol k’ax rech Barrio 18 ri xekoj che jun molaj e’itzelalaj b’anol k’ax rumal ri Washington are ri’ junam ruk’ jun yab’al tob’anem chi re ri k’amal b’e wokom amaq aj iximulew pa le kaq’atexik nik’aj b’anoj k’axh ri’, xuquje’ chi re ri utaqanik ri nima tat patanel Jiménez pa le taqon ya’olchajinem pa tinamit.
Eri nima utzijolil are ri’ jun tzijob’elil rumal ri k’amal b’e wokom nimatinamit estadounidense, pa le ustaqanik ri Donald Trump, rech kowilaj kaq’atexik nik’aj molaj b’anol k’ax ri’, k’a Centroamérica, ri kexib’inik ruk’ upetisaxik b’anoj k’ax, awan kunb’al xuquje’ rech kakib’ano ri k’ax k’a pa le norte ri’. pa le xub’ij ri secretario Rubio: “Eri jun taqanem tzij ri’ are xkojik rech kuk’utu che qastzij b’a’ katajin le Administración Trump rech ke’uq’atij nik’aj molaj b’anol k’ax ri’ kuk’ ri pandillas xuquje’ rech kukub’isaj ub’anik ri kachajixik ri winaqilal tinamit estadounidense ri’.”
Pa Iximule ri’, eri utzijoil are xtotajik ruk’ jun nimalaj ki’kortisab’al uwach ri choman b’anoj taqanem ri’ xuquje’ are ri’ jun yab’al uchuq’ab’ rech b’anik ri kemonchak tob’anik ruk’ Estados Unidos ri’ pa b’anon tzukno’jchak ri’, are kaq’atexik ri molaj b’anol k’a xuquje’ rech keb’e pache’ q’atb’al tzij ri’.
Eri jun nim q’alajisan taqanem tzij rumal ri wokom k’amal b’e estadounidense rech uq’atexik ri Barrio 18 man xaq ta ri’ are jun b’anon chomanem rech kub’al k’u’x chajinem pa uwachulew, xane’ are rech kuya ri Amaq’ Tinamit Iximulew che are ri’ jun ajb’anonel ri rumal ri are pa le kaq’atexik nik’aj pandillas pa taq rulewal jupuq nimatinamit ri’ rech pa kemonchak keto’ik ruk’ ya’ik ujastaq ri amaq’ tinamit, we emu wa’ pa amaq’el nimatal ri ya’talil pa le uq’atanik ri Amaq’ Tinamit rech ri Ya’talil xuquje’ ruk’ unimaxik ri ya’talil chi ke uwinaqilal tinamit.