Eri cholchak rech Ley Anti Pandillas xuquje’ ruk’ ri uk’exik ri retab’al b’anoj q’atoj tzij pa uq’ijol xjach uwach chi kuwach ri q’atb’al tzij rech ri Ministerio rech Gobernación (MINGOB) chi uwach ri Dirección Legislativa rech ri Congreso rech ri Amaq’ Tinamit rech Iximulew ri’. Eri ch’ob’otal chak ri’ are qas nim utaqim uq’atexik taq nik’aj pandillas xuquje’ ri maras, jeri’ qas kab’an nimalaj uq’atexik ri toq’inik pwaq ri’, ri b’anoj xib’ib’al winaqil, rech uq’atexik ri k’ax toq’inik pwaq chi ke ri ch’ich’ rech ereb’al winaq, xuquje’ ri poq’san pwaq maj pa usaqilal.
Eri Taqawokajnel rech ri Ya’olchajinem pa Amaq’, sib’alaj xuya ub’ixik chi k’o nim upatanib’al ri cholchak ri’ rech ya’ik uchakub’alil ri Wokom Amaq’ ri’ rech kaq’atexik ri molaj banol k’ax pa tinamit. Xuquje’ sib’alaj xb’an ujachik ri ch’ob’otal kemonchak b’anom kumal ajeqa’lenel wokajil ajchajin tinamit, kuk’ ri Comisión rech Gobernación rech ri Congreso ri’, xuquje’ kuk’ nik’aj chik wokajilal rech chajinem pa tinamit.
Eri Ministro Jiménez xub’ij ri’ che ri ch’ob’otal chak ri’, rech ya’ik uchuq’ab’ ri Wokajil Tz’apib’al Japache’ (SP) xuquje’ ri kaq’atexik taq ri pandillas, man are taj kunimaj kitzij jun molajil tane’, xane’ are rech kuk’ul rib’ ruk’ ri katajin pawe q’ij kimik. “E nik’aj maras kuk’ ri pandillas ri’ e’are jun jupuq uq’ab’ ri molaj b’anol k’ax ri’, ri nuk’utal kuwach, ri k’o ajtaqol kech, xuquje’ e’are k’ut e’ajb’anol ri b’anoj taq k’ax ri’”, xcha’.
Eri Viceministra rech Antinarcóticos xuquje’ rech Seguridad Fronteriza, Claudia Palencia, xub’ij che ri jun chi ke ri ch’ob’otal chak ri’ are kutaqij ya’ik uchuq’ab’ ri Wokajil Japache’, ri umajom uya’ik ri jun nim rachoch japache’ tz’apib’al rech ketz’apib’ wi ri pandillas ri’. Xuquje’ sib’alaj xub’ij chi k’o upatanib’al ri kemechakub’alil ri qas k’ak’ uwach ri’ rech kakojik rech ri ajilam kachajixik ri e’ajpache’ e tz’apilik xuquje’ rech ilom kuwach ri ajchajinel rech pa japache’ tz’apib’al, jeri’ rech kaya uchuq’ab’ ri chajinem pa le rachoch taq ri japache’ tz’apib’al.
Eri al Palencia xuquje’ xub’ij, chi k’o nim upatanib’al kab’an ri uq’atexik taq ri toq’inik pwaq, ri xtaq uta’ik rech k’o ri kak’exik chech taq ri taqanem pawe q’ij, jacha taq ri Código Penal ri’, ri Código Procesal Penal ri’, ri taqanik rech Uq’atexik ri Delincuencia Organizada ri’ xuquje’ ri Taqanem rech Uso rech Terminales Móviles pa Centros Carcelarios ri’. Jeri’ xub’ij che eri jun k’exnem xkita ri’ are ri rech uq’atexik ukojik taq pwaqil pa taq ja k’olme’r kumal winaq e’ajb’anol taq k’ax ri’. “Eri ok’owinaq ri 90% rech ri b’anoj taq elaq’ toq’inik pwaq ri’ are b’anom rumal ukojik taq ri pwaq ri’ kumal ri winaq e’ajb’anol k’ax pa ja k’olme’r ri’ xuquje’ pa nik’aj chik ja k’olme’r ri’”, xcha’.
Are chi’ xk’am uwach taq ri ch’ob’otal chak ri’, eri Comisión rech Gobernación rech ri Congreso are kuq’axe’j pa kaq’ab’ ri q’atb’al tzij rech taqanib’alil ri’ rech kakisolij uwach, kakib’an le rilik xuquje’ rech te k’u ri’ kakitaq unimaxik ri’.
