Eri q’atoj tzij rech ri Taqanem rech ri Combate Frontal rech taq ri Grupos Delictivos kuk’ taq ri Organizaciones Criminales Transnacionales xuquje’ Terroristas Denominados Maras xuquje’ Pandillas ri’, k’o pa le Decreto 11-2025, ri xya’taj nim utzijol pa le Diario rech Centro América (DCA), are jun nim q’axen chomanik pa le ya’ik uchuq’ab’ ri b’anon ya’olchajinem xtaq ub’anik rumal ri Wokom K’amal B’e Amaq’ pa reqale’n uchak ri Ministerio rech Gobernación (MINGOB) rech kaq’atexik ri molaj e b’anol k’ax xuquje’ ri narcotráfico che ri k’o nimak’ax kib’anom pa Iximulew.

Eri Taqanem Anti Pandillas ri’, kuq’alajisaj kuwach ri pandilla rech ri Barrio 18, ri Mara Salvatrucha (MS), kuk’ ri kamolajil che e’are ri’ e itzelalaj taq b’anol k’ax, pa taq amaq’ nimatinamit xuquje’ e xib’ib’al winaq ri’, ri kakib’an ri k’ax chi ke taq ri winaqilal, ruk’ taq b’anoj xib’ib’anik ri’. Xuquje’ eri b’anob’al taqanem ri’ are kuq’at ri’ che are utz kanimax ukojik pa taq uyakik taq rachoch japache’ ri sib’alaj chajitalik, jeri’ rech ya’el uchuq’ab’il ri b’anoj taq chajinem ri’, xuquje’ pa le b’anik ri k’ak’ taqanem pa Wokajil Japache’ Tz’a´pib’al (SP).

Eri k’amal b’e Amaq’, Bernardo Arévalo, are k’ut xub’an ri chomanem ub’i’ La Ronda, ri sib’alaj xutaq ub’anik ri Ley Anti Pandillas ri’ are b’a jun chakub’al ri kuya pa uq’ab’ ri Amaq’ rech qas kow b’a’ ke’uq’atij ri molaj e itzelalaj b’anol k’ax. “Kojtajin k’ut ruk’ tijowchuq’ab’ b’anik ri joremal jikomal chi ke ri winaqilal e’aj iximulew ri’. Are la’ uwach ri tijowchuq’ab’ chakunem kab’an uwach keb’ ik’ ri’ pa le xqaj wi uchuq’ab’ kakamisaxik winaq, rumal ri’ kojtajin k’ut che kaq’atexik ri molaj b’anol k’ax ri’”, xcha’.

Rumal ri’, eri ministro rech Gobernación, Marco Antonio Villeda Sandoval, sib’alaj xuya ub’ixik che ri q’atoj ub’anik ri Ley Anti Pandillas are kuk’utu che qastzij b’a’ eri Wokom K’amal B’e Amaq’ katajin b’a’ che nim kaq’atexik ri b’anol k’ax pa le Amaq’ Tinamit ri’ rech ri utz ya’talil. “Eri Iximulew ri’ pa nab’e mul ri’ kutaq unimaxik ri taqanem rech pa le kaq’atexik ri molaj e’ajb’anol k’ax ri’ xuquje’ rumal ri’ xe’uq’alajisaj che e’itzelalaj kib’anik nik’aj maras xuquje’ ri pandillas jacha tane’ e xib’ib’anel winaq ri’; xuquje’ are la’ kuya uchuq’ab’ ri b’anoj q’atoj tzij ri’ xuquje’ rech kab’anik ri puqchajinem pa Amaq’ ri’ rech kachajixik pa le kik’aslemal, pa kutuke’lem xuquje’ rech ya’tal b’a’ utzilem joremal chi ke ri winaqilal”, xcha’.

Eri wokom k’amal b’e ri’ kachakun pa junamil, ruk’ ronojel ranima’ pa le b’anik ri chak ri’ rech pa le uwokik uwach ri Iximulew, pa junamamil, pa kub’al k’u’x xuquje’ pa joremalil. Eri taqanem ri’ are la’ rech kub’an upatan chi ke ri e k’ilaj taq winaqilal e’aj iximulew che ri kakaj kek’oji pa utzilem maj xib’ib’an ib’, rech kuq’atij ri k’ax xuquje’ rech kub’an ri jikom uwach q’atoj tzij ri’.
Eri qachak are ruk’ ri taqanem ri’, ri kakoj b’a’ ruk’ kow b’anoj uchakuxik ruk’ jun nimalaj anima’ilem, ruk’ ub’anik saqilem unimaxik jacha ri kub’ij ri taqanawuj ri’ xuquje’ rech ya’tal ri utzlem chi ke ri winaqilal”, xhca’ ri ministro Villeda Sandoval.

Eri retal b’anoj taqanem ri’ are kub’an b’ixik ucholajil ri taqanem xb’an ri’ rech keq’atexik ri Delincuencia Organizada, ri Taqanem rech ri Régimen Penitenciario, xuquje’ ri Código Penal, ri are kakib’an ri’ rech kow kaq’atexik kab’an chi ke ri uwinaqilal e’ajb’anol taq k’ax ri’, xuquje’ rech kow kab’an ri chajinem kumal ri wojajil ajchajin tinamit ri’ pa le kaq’atexik ri nuk’molaj b’anol taq k’ax, rech xkub’isax ub’anik ronojel uwach pa le nima b’anoj taqanib’al ri’ rech chi rij ri ya’tal utz kechb’alil ri winaqilal ri’, rech utz kakoj pa taq le b’anoj q’atoj tzij, rech k’o ri utz chajinem winaqilal kab’an ri’.

Xuquje’ eri wujilal ri’ chi upam q’atatal wi ub’anikil rech kaloq ri jastaq chakub’al xuquje’ ri b’anoj nimab’al ri’ rech katerne’x ri b’anik kichak ri División Nacional rech taq Kaq’atexik ri Pandillas (DIPANDA), ri División Especializada rech  Investigación Criminal (DEIC) ri’, xuquje’ ri Centro Antipandillas Transnacional (CAT) rech ri Policía Nacional Civil (PNC), xuquje’ kumal nik’aj chik unidades especializadas e’ajq’atenel taq ri molaj b’anol k’ax pa taq amaq’ nimatinamit xuquje’ ri nik’aj terroristas pa rulewal ri tinamit aj iximulew ri’.