Pa La Antigua Guatemala, Sacatepéquez, kamik xmajtaj jun k’uttijonem chi kech e 39 e’ajtaqanelab’ rech ri Wokajil Ajchajin Tinamit rech Iximulew, jeri’ ri e’ataqanel rech ri wokajil ajchajin nimatinamit rech Brasil, Honduras xuquje’ Japón. We k’uttijonem ri’ are xb’an pa komonb’al ruk’ le Agencia rech Cooperación Internacional rech Japón (JICA), are uwach le cholchak ub’i’ Proyecto rech Policía Comunitaria, are jun cholb’al chakunem kuya uchuq’ab’ kub’al k’u’x chi kuwach ri e’ajchajin tinamit kuk’ ri winaqilal rech pa le nimatinamit ri’.

Le viceministra rech Seguridad, Claudia Palencia, are xujaq uwach le nim riqonem rech jaqib’al tzij ri’, ri xub’ij wi che le nim katob’anik loq le taq nimatinamit e k’o apanoq are la’ qas k’o nim upatanib’al pa le upatanexik we cholchak ri’ pa le ya’ik kachuq’ab’ le e’ajtaqanel chajin tinamit pa le ukojik le nim eta’mab’alil rech Policía Comunitaria ri’. “Are wa’ jun nim ya’talil chech ri qachak qapatan uj, rech b’a’ are kaqakoj pa taq le uwokajil qachakunik, are rech utz ub’anik ri qachak kab’an pa le ya’el joremal, chajinem xuquje’ utz q’atoj tzij suk’umalil”, xcha’.

Xuquje’ le nan Palencia xub’ij chewe cholchak ri’ e’uk’am le ajeqa’lenel e’ajno’jchak rech qatinamit kuk’ ri rech taq nimatinamit e k’o apanoq, e’are k’ut kakiq’axe’j ub’ixik chi qech xuquje’ rech ri utz chak kab’an pa le Policía Comunitaria ri’. Xuquje’ xub’ij che ri chajinem winaqil ri’ man xaq ta uchak ri’ le e’ajchajin pa tinamit, xane’ are rech qachak uj aj winaqilal ri’ rech pa utzil k’ujk’oji kuk’ le qawinaqil pa tinamit ri’. “Are rajawaxik b’a’ kaya uchuq’ab’ ri k’amoj ib’ chi kuxo’l le qawinaqil rech junam b’a’ kaqawok uwach kik’aslemalil le k’ak’ taq winaqib’ rech are kakib’an ri utzil chuwe’q kab’ij pa Iximulew ri’”.

Rumal ri’, le k’amal b’e rech ri PNC, Helver Beltetón, sib’alaj xub’ij chi k’o nim upatanib’al kek’oji le winaqilal pa moloj ib’ chomanem rech jeri’ pa aninaqil kab’an le rilik le chajinem rajawaxik chi kech, jeri’ rech kamajtaj le b’anoj tzukno’jchak ri’ xuquje’ le no’jb’anoj chak. “We b’anoj chak ri’ are la’ man xaq rech taj qas kab’an le kachomaxik le winaqilal, xane’ are rech kaya uchuq’ab’ le kub’al k’u’x chi kech le e’ajchajin tinamit kumal le winaqil”, xcha’.

Le Nan Ajno’jinel rech Wokib’al Uwach le Proyectos rech JICA, Sawako Niino, sib’alaj are k’o nim upatan ri’ we kajipixik ri k’ak’ eta’mab’al chak chi kech konojel ri eqa’lenelab’ chajin tinamit pa le b’anoj k’uttijoinem, are rech b’a’ kakikoj pa taq le kichakuninik ri’ rech pa kub’al k’u’x kakib’an ri chajinem winaqil ri’ xuquje’ rech ya’ik uchuq’ab’ ri ya’olchajinem pa taq le katinamit,

Pa le oxib’ q’ij ri’, le ajeqa’lenel tijonem are la’ kipatan rech ketijon chi kech ri eqa’lenelab’ rech ri policía comunitaria pa le uq’atexik ri k’ax, le b’anoj tzukno’jchak, le k’amoj b’anik chak pa taqanem ri’, jeri’ rech kab’an pa komonchak le seguridad ciudadana ri’ are tane’ jacha jun ub’e’al chajinem kuwa’lisax uwach le k’olemal pa joremal k’ub’al k’u’x pa le katinamit le winaqil.