Eri K’amal B’e Amaq’ xutzij le uq’aq’ tinamit rech kak’ul le 203 ujunab’ chik le tzoqopinik tuke’lenem ri’

Pa le loq’ una’texik le 203 ujunab’ chik kutz’aqatisaj le tzoqopim taqawokaj nimatinamit Iximulew xuquje’ rech Centroamérica, we q’ij kamik xtzij k’ut le loq’ Uq’aq’ Amaq’ pa le loq’ uk’ok’al k’olib’al k’o pa le Nima’uwach le Uk’u’x Amaq’ Nimatinamit. le q’aq’ ri’ man xaq ta kuk’ut le Loq’ Uq’aq’ Amaq’ ruk’ le Nimarsan ub’anik ri’, xane’ are rech kajwaxik sib’alaj k’o tzoqopim kuwach le winaq tinamit xuquje’ rech k’o junamil k’olib’em pa taq le tinamit rech le Istmo. Xuquje’ eri ajpatanelab’ rech ri Nimk’amal B’e Amaq’ kuk’ le embajadores rech tinamit e k’o apanoq xkiya le kotz’ij rech uq’ansaxik le tatayib’ xkich’ojij kanoq le loq’ tzoqopinik tuke’lenem ri’.

Eri Nimk’amal B’e Amaq’ Bernardo Arévalo, le xuk’am ub’e we nimriqon ib’, sib’alaj xub’ij che ri Iximulew ri’ are jun nimatinamit tzoqopim uk’aslemal k’a pa 203 junab’ chik are chi’ le tinamit xutuke’lej rib’ ri’ pa le tzoqopim uwach uk’aslemal, rech kutaq rib’ jacha le loq’ kakaj kanima’ le winaqilal xuquje’ rech pa joremal kek’asb’ik, le kaloq’ax wi unimaxik le k’iyal uwach pawe nimatinamit ri’ man je tari’ kab’an pa le uwachulew ri’. Xuquje’ eri nimk’amal b’e nimatinamit ri’ xub’ij chewe ik’ ri’ are rech kab’an uch’ob’ik rij le upatan kopanib’al le winaqilal pa le wokik uwach le k’ak’ Iximulew.

“Le loq’ q’aq’ ri’ chewe q’ij kamik tajin kaqatzijo uwach are rajawaxik kab’an utzil chi rech, kala’wchexik xuquje’ qas katzuqik rech kakam taj, rech kak’iyar xuquje’ rech utz kutzij le q’ab’e che ri kaqaj uj kaqaya chewe Iximulew ri’ pa kachb’laxik we loq’ kuwach winaqib’, jeri’ pa richb’ilaxik kik’aslemalil le qawinaqib’ ri’ che ri tajin kujkika’yej chewe rilik le lajk’al junab’ k’aslemalil rech kanimaxik le kajib’ taq tinamit e k’o pa le rulewal qatinamit aj iximulew: rech uj tzoqopitalik pa le k’aslemal xuquje’ rech kaqato’o qib’ chi kech ri kakaj kujwa’lij taj”, xcha’ le taqawokajnel ri’.

Le Ministro rech Gobernación, Francisco Jiménez, sib’alaj xub’ij le upatan rech we q’ij ri’ rech kach’ob’ ucholajil le upatan kakib’an le wokaj winaqilal xuquje’ le e ajtaqawokaj amaq’il pa le ya’ik uchuq’ab’ le loq’ uxe’pwal ri xuya uchuq’b’ rech xq’alajisax ub’ixik chewe Iximulew ri’ che xutuke’lej rib’, rech kutaq rib’, rech xutas rib’ pa le 15 rech septiembre rech 1821. Eri Jiménez sib’alaj xub’ij ucholaj che k’a pa le umajib’al upatan le taqawokajil ri’ are kub’isam kato’ik kachajixik le winaqilal, rech pa kub’alil e tz’oqopil pa le ya’tal chi kech, are la’ jun runimal b’anoj ri’ rech yab’al uchuq’ab’ le jikom taqon amaq’ pa tinamit.

Xuque’ eri Taqawokajnel rech ri Ya’olchajinem pa Amaq’ sib’alaj xub’ij ri’  jacha le loq’ uchomab’al le poeta antigüeño Luis Cardoza y Aragón le loq’ ub’ixik chi rij Iximulew: “Kaqaloq’aj taj le qasiwan tinamit ri’ man rumal taj nimaloq’, nim uchuq’ab’ tane’, man rumal taj k’ot uchuq’ab’ xuquje’ rumal taj are nitz’, man rumal le usutz’, uja’, umayil, uq’ij tane’. Sib’alaj kaqaloq’aj uwach rumal are le qech uj… Man kaqaloq’aj ta uwach rumal tane’ are je’l rilik, rumal uki’kotemal, ub’isonem, rumal taj utzijolal, rumal taj k’o ojer uki’kotemal ri man tz’ib’am taj. Ri uj kaqaloq’aj rumal are la’ le qech uj”.

Xuquje’ xopan chi’ le Nimataqawokajnel rech Tijonem (Mineduc), Anabella Giracca; le Ministra rech Cultura, Liwy Grazioso; le Gobernador Departamental rech Nimatinamit Iximulew, Diego de León, xuquje’ le e ajtijoxel rech taq rachoch tijonem. Pa le nimriqon ib’, xb’ixoxik le loq’ ub’ixob’al le Amaq’ Iximulew xuquje’ le b’ixob’al rech Centroamérica.

Noticias Recientes