Eri k’amal b’e rech Iximulew sib’alaj xutaq kato’ik ula’wchixik ri awajil k’ache’laj ri’

Eri Diprona sib’alaj tajin che uto’ik ula’wchixik uwach ri awajil k’ache’laj che ri tajin kuwach.

Eri División rech Ajchajil Awajil K’ache’laj (Diprona) rech ri Wokajil Ajchajil Tinamit (PNC) xumaj ub’anik ri cholchak chajinem rech uto’ik ula’wchixik uwach kik’aslemal ri awajib’ ri ka’che’laj pa rulewal ri tinamit Iximulew ri’, rech kachajixik ri che’ ri k’ache’laj ri awajib’, rech maj jun ke’uk’ayij pa awalik ri awajil ri k’ache’laj ri’ xuquje’ rech maj jun kuk’ayij taj ri che’ e qupim chik, are la’ q’atenik sib’alaj katajin ri’ pa le kaq’atexik ri e ajb’anol k’ax chi ke ri awajil ri k’ache’laj pa tinamit.

Rumal ri’ e k’o 19 chi wokajil ajchajinelb’ ketajin che chajinem tzukunik pa rulewal ri tinamit, e are k’ut ri reqa’lenelab’ ri unidad especializada rech kub’an ri puqchajinem q’atenik pa taq ri k’ache’laj, pa uk’olib’alil uxlanib’al, pa taq k’ache’laj ri tob’am uwach chajim, pa uchi’ taq ri cho, pa taq k’ayib’al, pa taq nimab’e xuquje’ pa taq peraj juyub’ rech je’l taq k’ache’laj. Are wa’ chajinem tajin kumal ri ajchajil tinamit pa juntir le siwan tinamit ri’.

K’o winaq e chapom k’o ri riqom ri’

Are chi’ xmajtaj loq ri junab’ ri’, e chapom 394 chi winaqil rumal xeriqitajik kik’amom b’i che’ e qupim chik xuquje’ rech maj uwujil kakik’am b’i pa k’ayij ri man k’ot uk’exel tane’ kakitik kanoq, rumal ri’ e k’i chi awajib’ chi che’ riqom ri’ xuquje’ k’o k’i taq k’aqb’alil riqom.

K’o 84 chi motosierras e riqom, 5 chi alilaj taq ch’ich’ keqam ri che’ ri awajib’ e riqom k’o 179 chi ch’ich’ e kojom chi uxe’ ri che’ rech kakik’am b’i e riqom ri man k’ot kiwujilal jacha rui kuya’o ri Instituto Nacional de Bosques (INAB) ri’.

Xuquje’ riqom chik 136 chi ub’aq’ k’aqb’alil ri jalajoj taq uwach, 22 chi tech’b’al qupib’al riqom, 15 chi k’aqb’alil riqom, 10 tovas xuquje’ 10 chi ikaj riqom, are la’ juntir riqom kuk’ ri molaj e ajb’anol k’ax.

K’o 20 mil 234 chi puqchajnem tzukunik b’anom kumal ri Diprona pa ruewal taq tinamit,

K’i uwach taq ri ka’che’laj ri’

Pa le puqchajinem, riqom chik 89 kuwach awajib’ rech k’ache’laj, 34 chi awajib’ e tu’tisam ri’, 31 chi kumatzib’ xuquje’ 24 kuwch chi tz’ikin che ri tajin usachik kuwach. Eri awajib’ ri’ xeriqitajik are ri xejach pa uq’ab’ ri Consejo Nacional rech  Áreas Protegidas (Conap) ri’ xuquje’ pa kiq’ab’ nik’aj wokajil e ajchajil awajib’, k’ache’laj ri’, e are k’ut kakik’am chi b’i pa k’ache’laj kik’olib’alil. Eri awajib’ ri’ e k’o k’oy, k’ow kakiriq kichi’, e k’o guacamayas, k’ex, iyon, nima’q iyon, iximk’oy, raxk’el, uch’, tukur, nma’q tukur xuquje’ ixpataq’ ri’.

Ri xriqitaj ri’

Eri chak ub’anom ri Diprona pa taq ri k’ache’laj, are chajinem xuquje’ chajinem pa taq ri nimab’e chi la’ k’ut riqom wi che’ e qupim chik. Pawe q’ij ri’, riqom chik 12.15 chi etok’al ub’olob’ik che’ rech q’ata’l, 42 mil 750 chi 750 tillandsias xuquje’ 606.25 chi etok’al pa ub’olob’il ri che’ qupim chik, k’o raxche’, k’o jel che’, k’o b’aqit, saqche’, k’o tyoxche’, k’o soq’oj, k’o nmraqan che’, k’o chaj xuquje k’o saqchaj ri’. Are la’ q’atenik xb’antaj pa le uq’atexik ri qupim che’ xuquje’ ri k’ayin che’ pa awalik, rech kakub’isax ula’wchixik ri kik’aslemal ri che’ k’ache’laj pawe amaq’il.

Noticias Recientes