Eri keb’ achijab’ e extraditables kab’ixik rumal e k’o pa narcotráfico xejach b’i pa kaq’ab’ ri Q’atb’al tzij rech ri Wokajil Ajchajinelab’ rech Q’atenem Awan Kunb’al ub’i’ (DEA) rech ri Estados Unidos rech América ri’. E’are k’ut a William Estuardo Orellana Tobar, 51 ujunab’, uq’ab’emb’i’aj “Guarizama” ri’; xuquje’ a Francis Obdulio Trujillo Soto, 36 ujunab’, uq’ab’emb’i’aj a “Tachi”, ri tz’apim k’ut pa le Rachoch Japache’ kech Achijab’ “Mariscal Zavala”, pa zona 17 rech uk’u’x nimatinamit ri’.
Are chi’ xk’is kijachik b’i pa Iximulew ri’, eri a Guarizama xuquje’ a Tachi xek’am loq k’a pa jun rachoch tz’apib’al ri’ k’a pa le Fuerza Aérea Guatemalteca ub’i’ (FAG), ri k’o pa le zona 13 rech ri uk’u’x nimatinamit. Eri kiq’axexik rech xejach b’i, are xb’antaj kumal ri wokaj e’ajchajinelab’ rech ri Grupo Élite rech ri Wokajil Japache’ Tz’apib’al ub’i’ (SP) xuquje’ kumal ri reqa’lenelab’ taq ri unidades especializadas rech ri Wokajil Ajchajin Tinamit ub’i’ (PNC).
Eri Francis Trujillo ri are xchap loq pa le 13 rech ik’ marzo kanoq, pa le 2ª calle xuquje’ 14 avenida, zona 1 rech pa tinamit Chiquimula ri’. Eri jun achi ri’ are xtaq loq uchapik rumal ri q’atb’al tzij estadounidense ri’ k’o ri awan kunb’al cocaína xutaq pa k’ayij b’i chi la’ pa nimatinamit ri’.
Enk’ut, a William Orellana ri are xchap b’i pa 11 rech ik’ abril kanoq, pa San Andrés, Peten. Eri jun achi ri’ are xtaq loq uchapik rumal le nimaq’atb’al tzij ub’i’ Corte Distrital rech ri Estados Unidos rech ri Distrito Este rech Texas, rumal tajin xub’an jun umak ub’i’ narcoactividad ri’. Eri tzukno’jchak chi rij ri jun a Guarizama ri’, are k’ut kab’ixik nim ajilonel rech uchakuxik, utoq’axik xuquje’ usolixik uwach pa molajil b’anoj ri k’ax ri’ rech ri k’ayin awan kunb’alil, pa taq ri 2008 ri’ k’a pa ik’ junio rech ri 2020 ri’.
Ruk’ ri kijachik b’i kaya’taj ri’ uchuq’ab’ ri komon tob’anem chi kuwach ri wokom k’amal b’e rech Iximulew ruk’ Estados Unidos rech América rech nab’ejsaxik uq’atexik ri molaj e’ajb’anol k’ax pa le keb’ taq nimatinamit xuquje’ ruk’ ri b’anoj k’ax kab’an pa rulewal tinamit ri’.