Pa jun puqchajinem tzukunik pa komonchak taqawokajil xb’anik rech kaq’atexik ri molaj b’anol k’ax che ri kakik’am b’i winaq maj kuwujil, le Ministerio rech Gobernación pa le uchakunik le Wokajil Ajchajil Tinamit (PNC), ruk’ le Fiscalía rech Q’atenem Tráfico Ilícito rech Migrantes xuquje’ ruk’ utob’anik ri Departamento rech Seguridad Nacional rech ri Estados Unidos (DHS ub’i’ kojom pa ingles tzij ch’ab’al), xb’an k’ut waqxaqlajuj chi b’anoj tzukunem pa kajib’ taq tinamit ri’ ri e k’o e k’i winaq xechap ri’.
Eri wokajil ajchajil tinamit xkich’ob’ kuwach jun molaj b’anol k’ax che ri kakik’am b’i winaq, maj pa usaqil kik’amik kakib’ano ri kakiwajo kakichap kuk’ are chi’ ri winaqil maj kuwuj keb’e pa Estados Unidos ri’. We chanim, e chapom chik e oxib’ uwinaqil ri jun molaj b’anol k’ax ri’.
Ruk’ katob’anik ri Fiscalía rech Kaq’atexik Winaq maj kuwuj keqam, ri e’ajtzukno’jchak xuquje’ kuk’ reqa’lenelab’ ri PNC kakib’an ri puqchajinem tzukunik pa taq ri tinamit rech Iximulew, K’iche’, Chinab’jul xuquje’ pa San Marcos ri’. Rumal ri’ kaya utzijol che k’o jun k’aqb’al, jun cargador xuquje’ 58 ub’aq’ k’aqb’al xriqitaj ri’.
Eri b’anoj tzukunem ri’ are la’ xb’anik rech xtzukuxik ri jastaq rech ke’uq’alajisaj nik’aj b’anol k’ax ri’, eri kimak kab’ixik e’are e’ajk’amol b’i kech ri winaq e’aj iximulew maj kuwuj kb’e ri’, ri q’axin winaq maj pa usaqil, ri b’anoj molaj b’anol k’ax ri’ xuquje’ ri poq’san pwaq maj pa usaqil ri’.
Le q’atenik tajin kub’an le Mingob
Eri jun nimachak qas taqim ub’anik pa le utaqanem le Ministro rech Gobernación, Francisco Jiménez, are pa le kaq’atexik ri e molaj b’anol k’ax ri kakik’am b’i winaq maj kuwuj keqam xuquje’ rumal kakib’an ch’ijom k’ax chi kech.
Pa 2024, eri PNC xe’uchap nik’aj uwinaqil ri e molaj b’anol k’ax kib’i’ “Los Quinos” xuquje’ “Los Orozco”, kuk’ ri e’ajtaqol kech nik’aj b’anol k’ax ri’, rumal e’are kab’ixik xkik’am b’i ri winaqil che xekam pa b’e are chi’ pa awalik maj kiwujil keqam are chi’ xeb’e pa Estados Unidos.
Pa le wuqq’ij kanoq, eri Fuerza de Tarea Conjunta Alpha rech ri Estados Unidos xuya uq’ij ri chak xuquje’ ri katob’anik ri q’atb’al tzij e’aj iximulew ri’ pa le kaq’atexik pa rulewal taq nimatinamit ri ch’ijom k’ax kab’an chi kech ri winaqil ri’.