Eri wokom k’amal b’e tinamit ketajin che uq’atexik uporoxik uwach taq ri tiko’nib’al ri awan kunb’al ri’

Sib’alaj tajin uq’atexik utiko’nik poq’san awan kunb’al ri’, ruk’ uriqik chom awan kunb’al ri’ xuquje’ ruk’ uporoxik ri rachoch b’anb’al awan kunb’al ri’.

Taqim uq’atexik ri poq’san utiko’nik awan kunb’al ri’ are la’ taqim ub’anik rumal ri Wokom K’amal B’e Nimatinamit Iximulew pa uchakunik ri Ministerio rech Gobernación ri’ (Mingob) pa le kaq’atexik ri nuk’molaj b’anoj k’ax ri’ pa taq nimatinamit. Eri tijowchuq’ab’ chak ri’ are la’ xub’ano rch xq’atataj ri nima’q taq utiko’nib’al awan kunb’al ri’, ri uporoxik ri awan jastaq kunb’al ri’ ruk’ ri uporoxik rachoch b’anb’al awan kunb’alil. Rumal ri’ sib’alaj taqim ub’anik ri puqtzukunem pa taq ri k’ache’laj xuquje’ pa taq ri k’olib’alil che ri qas kak’ulmataj wi ri b’anoj k’ax ri’ rumal ri narcotráfico ri’.

Eri viceministra rech Antinarcóticos xuquje’ rech Seguridad Fronteriza, le nima nan ajeqa’lenel Claudia Palencia, sib’alaj xuya utzijolil che xeq’atataj ri nik’aj nuk’molaj b’anol k’ax ri e’ajq’axenel awan kunb’al ri’. “Qaya’om ri qatzij ri’ rech kaqaterne’j ub’anik ri kemonchak ri’ rech kaqab’an jun nima kaq’atexik ri narcotráfico ri’ xuquje’ rech katerne’x ya’ik uchuq’ab’ ri nima tob’anem pa uwachulew ri’ rech kab’an jun nim kaq’atexik ri narcotráfico ri’ xuquje’ rech katerne’x ya’ik uchuq’ab’ ri nima tob’anem pa kulewalil taq ri kemon nimatinamit, jacha ruk’ ri Estados Unidos rech América”, xcha’.

Utiko’nib’al awan kunb’al

Eri jun chi ke ri utzilaj chak b’anom ri’ are la’ ri puqtzukunem chajinik, ri utzukuxik uriqik awan kunb’al xuquje’ ri poron utiko’nib’al ri awan kunb’alil ri’ pa taq le juyub’ ri keriqitaj sib’alaj naj pa tinamit. Pa taq ri k’olib’alil ri’, eri reqa’lenelab’ ri Subdirección General rech Análisis rech Información Antinarcótica (SGAIA) rech ri Wokajil Ajchajin Tinamit (PNC), kiporom chik  1,639,096 rajilab’al chi tiko’n rech coca ri’, k’o 1,351,085 chi ichaj tiko’n rech marihuana ri’, xuquje’ ruk’  4,582 chi tiko’n rech amapola ri’, ri nima’q chik pa raqan ri wachirinaq ri’.

Pa le puqtzukunem k’ate xb’anik, kumal ri wokajil ajchajinel rech antinarcóticas rech ri PNC, xkiriqo xkiporoj k’ut 6,400 raqan ichaj tiko’n rech marihuana ri xriqitaj pa le aldea San Luis Sibilá, Momostenango, Chuwiq’ina’ ri’, eri rajil ri’ are Q2,080,000.00 chi pwaqil aj iximulew ri’. Xuquje’ pa le caserío Machaca I, Poptún ri’, xuquje’ pa le caserío Santa Rosita, El Chal, Petén, chi la’ k’ut xporox wi 33,624 chi raqan ichaj tikolik rech coca ri’, eri rajil are kopan pa Q196,240.00 chi pwaqil aj iximulew ri’.

Ri uq’axenik awan kunb’al ri’

Eri wokajil ajchajinel rech antinarcóticas xkitz’apij uwach ri wuqub’ chi kiqajib’al xik’ach’ich’ ri’, ri kab’ixik are kojom che uq’axexik taq jastaq awan kunb’al ri’. Eri kib’e ri narcotráfico ri’ are la’ xetulisaxik uwach ruk’ taq nim poq’sal k’aqb’al q’aq’ ri’. Pa taq ri utulisaxik ri’ are la’ xb’an pa kemonchak kuk’ ri e’ajchajil amaq’ nimatinamit rech Iximulew.

Xuquje’ xb’an xporoxik 10.05 nima’q taq k’olib’alil uk’u’x awan jastaq kunb’al ri’, ri are la’ kojom chech ub’anik ri xalam awan kunb’alil. Are la’ xporoxik pa le porob’al kariqitaj pa le nima rachoch B’anob’al Uk’u’x Awan Jastaq Kunb’alil, k’o pa le finca Estanzuela xuquje’ pa Navajas, pa San José del Golfo, rech pa rulewal nimatinamit Iximulew.

Xuquje’ xporoxik ri jun rachoch narcolaboratorio ri’ ri k’ate tajin ub’anik pa jun nimaja k’o pa le lotificación Lo de Valdez, San José Pinula, Guatemala ri’. Pa le puqtzukunem ri’, xriqitaj ri’ 132 chi k’olib’alil ri k’o chi upam ri uk’u’x b’anob’al awan kunb’al ri’, k’o 12 chi t’u’y ch’ich’ ri kojom chech ub’anik ri awan kunb’alil, jun k’olib’al ruk’ anfetamina ri’, xuquje’ ruk’ wuqub’ pasil k’olib’al ri kojom rech utewersab’al xuquje’ rech uyatz’ik ri awan jastaq kunb’al ri’.

ujunab’; xuquje’ ruk’ jun mexicano ub’i’ Irán N, ri 45 ujunab’ ri are ri’.

Konojel nik’aj winaq ri’ xek’am b’i pa taq ri q’atb’al tzij rech kechomaxik chi rij ri k’ax xkib’ano. Rumal k’u ri’ xb’ixik chi k’o nim upatanib’al rech xya loq ub’ixik pa awalik pa le ch’aweb’al 1561 rech Crime Stoppers ri’ ri kitzijol nik’aj winaq ri’ keqam b’i pa taq ri ch’ich’ awan jastaq kunb’al ri’. Ruk’ wa’ ri utzijol xya’taj loq, xb’an utzukuxik uwach ri’ xuquje’ xb’an ri puqtzukunem chajinik chi rij ri’ pa le uq’ab’ tinamit ri’.

Pa taq le q’ij ri’, eri wokajil ajchajin tinamit kiporom ri tiko’nib’al rech awan jastaq kunb’al ri’, ri awan kunb’alil, xuquje’ ri rachoch taq b’anob’al awan kunb’alil. Xuquje’ b’anom ri nima’q taq puqtzukunem chajinik rech pa le kachajixik ri winaqilal rech k’o kub’al k’u’x pa taq kik’olib’alil ri’. Ruk’ wari’, are katajin uterne’xik ri utzilaj taq uq’atexik ri k’ax pa wokajil ruk’ kiq’atexik taq ri molaj b’anol k’ax pa taq nimatinamit pa uwachulew.

Noticias Recientes