Ok’owinaq kiwi e 38 mil chi reqa’lenel taq ri comisarías, ri wokaj e’ajno’j reqa’lenelab’ ri Wokajil Ajchajin Tinamit (PNC) ri kek’oji pa le kachajixik ri winaqil kepe pa wa’katem pa le nimaq’ij awas q’ij pa rulewal tinamit Iximulew. Pa le nimaq’ij rech le Awas Q’ij, eri qas ke’opan wiri’ are pa La Antigua Guatemala, Sacatepéquez; Esquipulas, Chiquimula; chi nim uchi’ le Saqplow, pa Atitlán, pa Tz’oloja’; pa Las Verapaces, pa Petén, pa Xe’laju’, pa Retalhuleu ri’ xuquje’ pa taq nik’aj chik k’olib’em uxlanb’al wa’katem pa rulewal tinamt.
Pa le upatanexik ri cholchak rech “Semana Santa Segura”, taqom chik ukojik ri b’anoj ya’olchajinem chi rij taq ri k’olib’al uxlanb’al wa’katem ri’, pa taq le wa’katib’alil, pa le k’olib’al tinamit ojer, pa taq le k’ache’laj, xuquje’ pa nik’aj chik k’olib’alil rech ri tinamit. Eri pa amaq’el ri’ kab’an ri ya’olchajinem ri’ rech kechajixik ri uwinaqil tinamit kuk’ ri uwinaqilal rech taq nimatinamit naj pa le kek’oji, keb’e pa b’enaq pa taq le ke’uxlanik, kiwa’katik ri’ xuquje’ chi rij taq ri kachoch ri winaqilal pa tinamit.
Eri e’ajchajin tinamit kechajin ri’ e 127 kechajinik chi rij ri kejach’ich’, e 2 mil 492 kek’oji pa taq le autopatrullas, e 32 chi ch’ich’ kakeqaj winaq ri’, e 15 kakicharij b’insal ch’ich’, e kajb’ cuatrimotos ri’, e kajib’ kejach’ich’ kajib’ raqan keb’inisaxik pa chajinem. Ruk’ le utob’anik le Unidad Aérea del Ministerio rech Gobernación (UNAGOB) rech b’anik le jun utz kachajixik le winaqilal e wa’katel xuquje’ rech k’o e’ajilonel pa aninaqil wexa’ k’o ri kak’ulmatajik pa rulewal tinamit.
Le seguridad vial ri’
Pa taq le nimab’e rech kiwa’kateb’al ri winaqilal k’o 37 chi uk’olib’alil chajinem kakojik rech kab’an le rilik kitzijol ri winaq rech kasolixik we man k’ot taqom kichapik, xuquje’ rech kilik we keqam kiwujilal kib’inisam le kich’ich’. Xuquje’ rech kasolixik le b’inisam taq ch’ich’ rech kilik jachin taq ri e’eleq’am b’i. Xuquje’ rech kasolixik we man k’ot jastaq keqam b’i winaq winaq rech kakikoj tane’ pa b’anoj ri k’ax.
Pa le uk’olib’al ri chajinem kakoj ri’ ri velocímetros rech katerne’x ri kilik ri e’ajb’insal ch’ich’ rech kakiya ta uwi kakirumumij kib’ pa taq le nimab’e, xuquje’ ketax rilik we man k’ot tzam kitijom, jeri’ pa taq uk’olib’al k’ayin tzam rech q’ab’arisanem. Ruk’ wa’, are kataqixik uq’atexik riqon k’ax kumal ri b’insam ch’ich’ pa taq le nimab’e pa le nimaq’ij ri’.
Kek’oji ri ch’ich’ rech kechararik ri ch’ich’ ketulajik chi la’ pa puerto rech San José, pa le Autopista Palín-Escuintla; pa La Antigua Guatemala, Sacatepéquez; pa Pueblo Nuevo Viñas, Santa Rosa, xuquje’ pa taq le nimab’e che ri rajawaxik rech keto’ik ri winaq che ri katulaj ri ch’ich’ kakib’insaj, xuquje’ rech jamal uwach taq ri nimab’e rech keq’ax ri b’insal ch’ich’.
nik’aj chik kik’olib’al e’ojer winaq uxlanb’al
Le ropanib’al wi chajinem
Pa le b’anoj chajinem ri’, ketaqik e mil 800 chi e’ajchajinelab’, pa taq le uch’ palow ke’opan wi ri winaq, pa le playa Dorada, pa Punta de Palma, Monterrico, pa Las Lisas, Champerico, pa Tulate, xuquje’ Chapetón ri’, rech kab’an ri chajinem ri’ rech pa jikom ki’kotemal kewa’kat ri winaqil e’ajwa’katel chi’. Xuquje’ kekoji ri’ ri e’ajchajin tinamit pa le 21 Bahías rech Prevención xuquje’ Atención Turística, rech pa kek’oji ri ajchajinel pa taq le k’olib’alil ri’ rech kakichajij ri winaqil e’aj pa tinamit ri’ kuk’ ri naj kapetik.
Xuquje’ k’o 21 kioskos rech q’atenik k’ax kakojiik pa tinamit, chi la’ k’ut eri e’ajchajin tinamit kakiya ub’ixik ri utz b’anikil wa’katem pa taq le nimab’e xuquje’ rech kak’amsax chi kech ri winaq rech k’o ri kakiya loq utzijol. Jeri’ rech kaya utzijol ri nimanem kab’anik chi kech ruk’ taq ri oqxa’nib’al tzij rech pa utzilem kewa’katik pa taq le uxlanb’alil xuquje’ chi rij taq ri jastaq wa rikil kakito chi’.
Eri q’atb’al tzij ri’ xkib’an kasik’ixik ri winaq rech xkiya ub’ixik che rajawaxik b’a’ we k’o b’anoj k’ax kakilo kab’anik chakib’ij b’a’ pa le 110 rech ri PNC, pa le 1531 rech ri Centro Anticorrupción Policial, pa le 1574 antiextorsiones, pa le 1577 antinarcótica, xuquje’ pa le 1561 Crime Stoppers ri’.