Le Departamento rech Estado rech ri Estados Unidos rech América sib’alaj xuya uq’ij uchuq’ab’ runimal chak tajin rumal le K’amal B’e Amaq’ Bernardo Arévlo, rech kaya nim utzijolil ri q’atenik b’anoj elaq’ pa taqawokajil, ri kiq’axenik winaq maj kiwujil keqam xuquje’ ri narcotráfico pa le qatinamit. Eri nim tijowchuq’ab’ b’anoj chak ri’ are la’ xiya uq’ij rumal le taqanel rech ri Departamento rech Estado norteamericano, Marcos Rubio are chi’ xuya jun nim ub’ixik chi rij ya’ik uq’ij ri chak b’anom ri Iximulew.

Eri nimachak b’anom ruma le Departamento rech Estado, e’are wari’:

·      Q’atenik ri elaq’ pa taqawokajil xuquje’ ri maj suk’umalil, ya’ik uchuq’ab’ ri b’anoj uq’atexik ri poq’san pwaq meb’il maj pa usaqil ruk’ pa juntir ub’antajil.

·      Ri k’ak’ taqanem tzij, pa le ub’anik, ucholajil ri cholb’al chak kuya uchuq’ab’ le Ya’tal uk’aslemal ri tinamit, ruk’ le b’anik pa saqilal ri chak pa taq le wokajilal xuquje’ rech b’a’ kutuke’lej ri’ le q’atoj tzij ri’.

·      Ri maj q’atenik uwach ri tzijolinem kumal e’ajtzijolinel xuquje’ ri e’ajtob’anel rech ya’talil rech uwinaqil tinamit, xuquje’ ri ya’talik rech pa wokajil tzijolinem. Xuquje’ sib’alaj xub’ij chi k’o nim upatan ri cholb’al chak ri’ rech uq’atxik ri b’anoj k’ax chi kech ri ixoqib’ kuk’ ri alaj taq e’ali.

·      Ri tob’anem chi kuwach ri keb’ nimatinamit ri’ are rech uq’atexik ri k’ayin awan kunb’al, ri b’anon ch’ijom itzelal chi kech ri winaqil xuquje’ rech kaq’atexik kiq’axenik winaqil maj kiwujil xuquje’ rech kaq’atexik ri k’ax jacha ri kab’an pa taq le tinamit, jeri’ rech kachomax kuk’ ri nimatinamit rech pa molajil rech pa jikom utzil ketzalix loq ri winaqil pa taq le katinamit.

·      Ri chomanik b’anom rech kato’ ub’anik ri chajinem pa le k’ulb’a’t juyub’ ri’ xuquje’ rech keq’atexik le kab’ik le winaqila, xuquje’ rech kaya utzijoxik chi kech ri winaqilal kakib’an b’enam ri’ chi rij taq ri k’ax kakiriqo pa le k’utb’a’til rech ri suroeste rech ri nimatinamit EE. UU., rech ya’talil taq kichak ri winaqil, xuquje’ rech k’o jun utz b’anoj kanimaxik uwinaqil tinamit xuquje’ rech tob’am kiwach ri e’ajpatan ri ya’talik rech winaqil pa tinamit.

Eri Ministerio rech Gobernación, k’amom ub’e rumal le Ministro Francisco Jiménez, pa amaq’el b’a’ katjain che ub’anik k’i uwach taq chak pa le uq’atexik ri narcotráfico, ri ya’ik uchuq’ab’ uchajixik kiq’axenik xuquje’ ri b’anoj elaq’ pa le taqawokajil ri’. Eri chakum chik rumal le taqawokajnem ri’ are la’ kaq’alajin pa q’atom ub’anik rumal le Wokom K’amal B’e Amaq’ ri’, pa le upatanik le Secretario rech Comunicación Social rech ri K’amoj B’e Amaq’, Santiago Palomo.

Le ub’anik ri wujilal ri’ jacha ruk’ le k’o pa le sección 7045(b)(2)(A) rech ri Taqanem Tzij rech Asignaciones rech ri Departamento rech Estado, Operaciones Extranjeras xuquje’ Programas Relacionados, 2024 (Div. F, Pub. L. 118-47 ) (FY 2024 SFOAA), kub’an chech ri Iximulew jun nimatinamit ri kub’an ri suk’umalil, ri wa’lisab’al xuquje’ ri q’atenel ri nuk’molaj ruk’ le nimatinamit ri’.