Eri xya’taj utzijol rumal ri Secretaría Técnica rech ri Consejo Nacional rech Seguridad, eri chak b’anom kumal ri Wokajil Ajchajil Tinamit (PNC) pa rulewal nimatinamit Ixim ri’ pa le ub’inisaxik tzukunem ya’olchajinik, pa le uk’olib’alil ya’olchajinem, xuquje’ pa le unimaxik ri b’anoj ya’olchajinik xuquje’ kichapik winaq chi’, are wa’ k’o nim upatan xub’an pa we junab’ ri’.
Pa taq le ik’ rech enero k’a pa agosto rech ri 2,020 xya’taj ub’ixik che k’o xq’atataj ri b’anoj k’ax chi ke winaqil che jujun taq 100 mil chi winaqil man junam ta ri’ ruk’ ri xk’ulmataj kanoq jewa’ pa taq le q’ij ri’ rech pa junab’ kanoq. Pa we junab’ ri’ eri b’anoj k’ax xk’oji pa 41.2 ruk’ 22.1 xq’atataj ri’ ruk’ ri xk’ulmataj pa le 2,019 ri’ are chi’ k’o 63.3 xk’ulmataj ri’.
Pa 2,019 are chi’ xk’ulmataj 459 chi kamisanem ri’ ruk’ 224 ri’ rumal k’ut pa le waqxaqib’ ik’ rech pa le junab’ ri’, k’o 235 chi b’anoj kamisanem xk’ulmataj ri’, pa taq le zonas 18, 6, 21, 7 xuquje’ pa le 1 ri’, chi’ k’u ri’ ri qas xk’ulmataj wi ri b’anoj kamisanem ri’.
Jeri’ pa le Ixim tinamit ri’ chi’ qas xq’atataj wi ri b’anoj k’ax chi kech ri winaqil xuquje’ chech kijastaqil kime’bil ri winaqil ri’ man je ta ri’ ruk’ ri k’ax xk’ulmataj kanoq pa junab’.
Chi ke ri b’anoj k’ax xk’ulmatajik jacha’ ri b’anoj kamisanem are xq’atataj pa jun 49% ri’; eri winaq xekataj ri’, pa 43% ri’; eri b’anoj elaq’ pa taq kachoch winaq, xk’ulmataj pa 36%; eri ch’ich’ xe’eleq’axik, k’o 12% ri’; ri keleq’axik xik’ch’ich’, k’o 11% ri’; eri k’aqb’alil xeleq’axik, k’o 23% ri’; xuquje’ eri rajilab’al b’iw ub’ixik ri b’anoj k’ax chi ke ixoqib’ e alitom ri’, k’o 25% ri’.
Eri q’atb’atlzij k’o jun nim sik’inib’al kakib’an chi ke ri winaqil ri’ are rech kakikoj ri retal ch’a’wib’alil rech wexa’ k’o kakib’ij loq ri itzelal b’anoj k’ax kab’an tane’ ri’ xukquje’ are wa’ qas katob’anik rech kechapik ri winaqil e b’anol taq k’ax ri maj pa usaqil ri’, xuquje’ rech kechapataj loq nik’aj molaj b’anol taq k’ax ri’.
Eri rajilab’al rech ub’ixik loq pa aninaqil are ri 110 rech PNC, ri 1561 rech Chab’ij chech a Waldedar, ri 1574 rech Línea Antiextorsiones, ri 1577 rech Línea Antinarcótica xuquje’ ri 1518 rech b’iw ub’ixik loq pa le Ministerio rech Gobernación ri’.