Pa taq le uxo’l b’e rech ri aldea San Bartolomé Becerra xuquje’ rech La Antigua Guatemala, Sacatepéquez, chi la’ xkikoj wi kyaqtuk kitz’yaq ri e’ajtelentyox, sib’alaj xkikajmaj ri k’ok’ uxlab’ ri kotz’i’j, ri are ri’ je’l unoisaxik xb’an pa le nimab’e xq’ax wi le Nim Teleb’an Tyox rech Jesús Nazareno rech La Caída xuquje’ le Santísima Virgen rech Dolores pa le uro’ tminq’ij rech Awas Q’ij xb’an chi la’.
Rech kakub’isax kachajixik ri e k’i winaqilal e wa’katel pa rulewal tinamit ri’ pa taq le jalajoj uwach nimaq’ij che ri kak’ow wi ri teleb’en tyox, chi la’ k’ut xetaq wi e 617 chi ajchajinelab’ rech ri comisarías xuquje’ ri pa wokaj e rajawaxik ri’ rech Wokajil Ajchajin Tinamit (PNC).
Xkoj b’anon chajinem ruk’ upaqab’isaxik kajilal ri e’ajchajin tinamit pa le telentyox kab’an pa taq le wokja che ri qas kakikumij wi kib’ ri winaqil e wa’katel pa tinamit. Xuquje’ kek’oji che kaqan xuquje’ pa taq ri ch’ich’ rech kechajin pa taq ri k’olib’alil che ri qas kakiriq wi kib’ ri winaqil pa le nimaq’ij rech ri awas q’ij ri’.
Eri q’atb’al tzij rech ajchajin tinamit xkitzuj chi kech ri winaqil e wa’katel rech qas utz b’a’ we keb’e pa b’enam ruk’ kub’sib’al k’u’x, xkiya utzijol taq ri tob’anik kab’an chi kech, chi rij taq ri utz kakitijo che ri ke’opan wi xuquje’ chi rij taq ri k’olib’al che ri utz ke’opan wi pa le nimatinamit ri’. Are wa’ xub’an jun nim kub’sib’al k’u’x chi kech xuquje’ are wa’ xkikub’isaj kitzij chi kech ri e wa’katel ri’ kumal ri e’ajchajin tinamit ri’.
K’a pa le Taqawokajnem Ya’olchajinem pa Amaq’ kataq ub’anik le Plan “Tradiciones Seguras” rech kechajixik ri winaqil e’aj iximulew kuk’ ri kepe pa uwachulew, jeri’ rech kab’an ri chajinem pa le telentyox pa tinamit pa le nimaq’ij awas q’ij, ri ya’tal nim uq’ijol pa uwachulew rumal le Organización rech ri Naciones Unidas rech ri Tijonem, ri Eta’mab’alil xuquje’ ri K’aslemam B’antajil ri’ (UNESCO).