Eri Ministerio rech Gobernación xuquje’ ri Wokajil Ajchajil Tinamit xkiya’ utzijol ri uwachinem ri cholchak rech tzukunem ya’olchajinik winaqil katajin k’ut pa we amaq’, chi rij taq ri keleq’axik ri ch’ich’ xuquje’ kejch’ich’ ri’ xqaj k’ut pa rajilab’al taq keleq’axik ri’ man junam ta ri’ ruk’ pa junab’ir kanoq.
Are chi’ xk’i ri ri nab’e oxpuq ik’ rech pa we junab’, xqaj kirajilab’al pa 22.33% ri ch’ich’ che xe’eleq’axik, k’o 335 ri xe’eleq’ax ta chik.
Pa le 2019 rech enero pa septiembre ri’ k’o 1 mil 500 chi winaq xkiya’ loq ub’ixik pa q’atb’altzij xuquje’ pa taq le q’ij ri’ rech pa we junab’ xqaj loq chi rij ri b’iw ub’ixik ri’ pa 1 mil 165 ri’.
Chi ke ri rajilab’al ri’ pa le keleq’axik ri ch’ich’ ri’ are wa’ xb’antaj pa oxib’ rulewal tinamit ri’ chi k’u ri’ eri b’anoj taq elaq’ ri’ sib’alaj xqaj rajilab’al ri’, pa Ixim Nimatinamit ruk’ 167 ri’, pa Sacatepéquez ruk’ 33 xuquje’ pa Chimaltenango chi’ k’u ri’ ruk’ 27 xtzalij loq chi rij ri’.
Jeri’ xk’ulmataj ri rajilab’al keleq’axik ri kejch’ich’, are wa’ b’anoj k’ax sib’alaj xqaj loq pa we junab’ pa jun 16.62% ruk’ 448 chi ke ri’.
Pa we q’ij ri’ rech pa junab’ 2019 are chi’ pa ronojel e 2 mil 695 chi winaq xkiya’ loq ub’ixik pa q’atb’altzij ri’ chi rij taq kitzijol kejch’ich’ xe’eleq’axik e pa we junab’ 2020 are wa’ xqaj loq pa 2 mil 247 ri’.
Pa taq rulewal tinamit ri’ rech pa Ixim Nimatinamit, pa Xe’laju’ xuquje’ pa Chimaltenango ri’ chi’ k’ut qas xqaj wi ri rajilab’al ri’ man junam ta ri’ ruk’ ri xk’ulmataj kanoq pa junab’ir.
Jas che xq’atataj wa’ nik’aj b’anoj k’ax ri’ are rumal ri ub’e’al uwach ri tzukunem ya’olchajinik che ri ronojel q’ij kab’an kumal ri reqa’lenel ri wokajil ajchajil tinamit, rech pa uchajixik ri kijastaq ri winaq e aj ixim tinamit ri’.