Eri q’atb’al Tzij rech ri Departamento rech Tránsito rech ri Wokajil Ajchajil Tinamit (PNC) xkib’an ri ya’ltzijol “Invierno Seguro” pa le 20 rech mayo pa le 31 rech octubre rech pa junab’ ri’.
Eri ya’ltzijol are ya’tal chi ke ri ajb’inisal ch’ich’ che ri kewa’katik pa taq nimab’e pa rulewal tinamit xuquje’ rech taqim uq’atexik ri riqon k’ax pa taq nimab’e kumal pa le uq’ijol ri jab’ katajin ri’.
Eri ya’ltijol ri’ are rech keq’alik, kepixb’exik, rech maj riqoj k’ax ri’ xuquje’ rech xjipix ub’ixik, rumal ri’ k’o uk’olib’al ri chajinem pa nimab’e kojom rech kilik we utz ri ch’ich’ e kojom xuquje’ we kikojom ri tob’al kib’ ri ajb’inisal ri ch’ich’, jacha ri kub’ij pa le Taqanem rech Tránsito ri’.
Pa taq le ik’ rech uq’ij ri jab’ e k’o e k’i ri ch’ich’ kakiriq k’ax pa le nimab’e rumal man kakilo ta ri kib’e rumal ri’ k’o ri kakisolkopij kib’.
Eri chakum ri’
Eri Observatorio Nacional rech Seguridad rech Tránsito kub’ij, pa mayo kanoq are chi’ qas k’o k’ax xkiriq ri ch’ich’ pa nimab’e, e k’i ta winaq xekamik xuquje’ e k’i taj xesakatajik; e pa junio ri’ k’o 642 chi k’ax xkiriq ri ch’ich’, xek’am 166 chi winaqil xuquje’ e k’o 704 xesakatajik.
Eri puqchajinem xmajtaj loq ub’anik pa le 20 rech mayo k’a pa le 15 rech julio ri’ are chi’ xkoj tojb’al chi kij ri e ajb’inisal ch’ich’ ri’: k’o 4 mil 95 chi tojb’al xkoj ri’ rumal man k’ot kiwujilal keqam ri ajb’inisal ch’ich’, k’o 1 mil 207 chi tojom xkoj ri’ rumal man xkinimaj ri b’anoj eta’nib’al ri’, k’o 840 xkoj tojb’al chi ke rumal man k’ot tzijb’al kib’e ri kich’ich’ keqam, k’o 744 ri’ rumal man keqam ri placas ri kich’ich’ pa tinamit; k’o 709 rumal meqam ta kiwujil rech kakib’inisaj kich’ich’, k’o 509 rumal keqam ri tarjeta rech circulación xuquje’ k’o 202 rumal xkinimaj ri retal k’utb’e ri’.
Ri q’alanem xb’anik
Eri Departamento rech Tránsito rech ri PNC xkiterenb’ej ub’anik ri chajinem q’alanik pa taq nimab’e chi ke ri e ajb’inisal ch’ich’ pa tinamit xuquje’ rech maj riqon k’ax kumal ri ch’ich’ ri’ rumal kab’an ri q’alanem ri’:
Eri artículo 11 rech ri Taqanem rech Tránsito ri’, sib’alaj rajwaxik reqam ri uchakub’alil ri ch’ich’ ri rajwaxik kakojik rech sakus’ub’axik are chi’ b’enaq pa nimab’e pa tinamit.
Eri kejach’ich’ are wa’ rajwaxik reqam ri’: tzijb’al ub’e rech naj ri rech naqaj reqam, jeri’ chi rij chi uwach reqam, xuqu’e’ ri uwa’lib’alil xuquje’ ri qajisab’al uqul uranch’ich’ ri’.
Eri ch’ich’ are rajwaxik keqam ri bocina, ilob’al rech chi uwach rech chi rij, ri jikib’al jab’ chi kuwach xuquje’ ri su’b’alil ri’, ri yach’ib’al kib’ ri winaq chi upam, k’o k’ak’ raqan reqam xuquje’ rajwaxik reqam uchakub’alil rech are kukoj are chi’ k’o kak’ex chi ke, ri qajib’al uqul kiranch’ich’, ri velocímetro xuquje’ ri utz tzijb’al kib’e.
Rajwaxik man k’ot tzam kitijom tane’, we k’o yach’ib’al rech kipam xuquje’ we kakikoj ta ch’aweb’al xuquje’ tob’al b’ix rech pa kaxikin tane’.