Pawe q’ij kamik, xb’an uk’utik retal ri chomonchak rech ya’olchajinem kab’an rumal ri Ministerio rech Gobernación (Mingob), ruk’ ri Ministerio rech ri Defensa Nacional (MDN) xuquje’ ruk’ ri Ministerio Público (MP), rech xkub’isax ri ya’olchajinem winaqil e aj iximulew pa le 25 rech junio ri’ chi ke ri ke’opan pa cha’onik ri’. Xuquje’ rech kab’an uikojik ri chajinem q’atenik b’anoj k’ax ri’ pa le uq’ijol taq ri Cha’onem pa Amaq’il 2023.
Eri Taqawokajnel rech ri Ya’olchajinem pa Amaq’ xub’ij che wei jun cholchak chajinik ri’ are la’ rech k’o jun nim chajinem kab’an pa le uq’ijol cha’onem 2023 ri’ rech pa unimaxik ri ya’talil winaqil xuquje’ pa ujikomal suk’umal ib’ pa qatinamit. “Xb’an b’a’ uchomaxik rech’ k’o jun b’anoj komonchak pa wokajila ri’, rech xch’ob’ik ukojik ri centros rech monitoreo xuquje’ rech ujachik pa jikomal ri chakub’alil pawe q’ij ri’ xcha’.
Eri cholchajinem ri’
Eri nim taqawokajnel xuquje’ xub’ij chewe komonchak pa taqawokajil ri’ are la’ xuya pa satqil rech pa 62 chi uq’ab’ tinamit ri qas kak’ulmataj wi ri k’ax ri’ chi la’ k’ut qas kab’an wi ri chajinem q’atenik ri ch’ojinik kumal ri winaqilal. “Are ketaq pa chajinem ri’ e 42 mil 363 chi eqa’lenelab’ rech ri Wokajil Ajchajil Tinamit (PNC) xuquje’ e are jun kek’oji ri juk’ulaj Binomios K-9 rech kek’oji che ri ilonik pa aninaqil pa uq’ijol ri cha’onem pa qatinamit ri’”, xcha’.
Eri Fiscal General xuquje’ ajtaqanel rech ri MP xub’ij chewe ri b’anoj komonchak pa wokajila ri’ are la’ kub’an ri’ rech kuya uchuq’ab’ ri chainem xuquje’ ri q’atenik ri k’ax pa komonchak ri’ pa uq’ijol cha’onem pa amaq’il”. “E k’o rajchak patanel ri’ sib’alaj xetijoxik rech kechajinik pa le 3 mil chi uk’olib’alil ri cha’onem che ri kakoj pa qatinamit.
Xuquje’ keqasik’ij ri winaqil pa tinamti rech chakib’ij b’a’ wexa’ k’o b’anoj k’ax kakilo kab’anik, rajwaxik b’a’ katunik ri chuq’ab’ chi rij ri’ rech kato’ik ub’anik ri utzilem pa le Ucholalejil pa Tinamit”, xcha’.
Chajinem kumal xik’ach’ich’
Eri Ministro rech ri Defensa Nacional xuya utzijol che ketaq ri’ 25 mil 699 chi ajchajil amaq’il rech kechajin pa rulewal tinamit, pa uwi palow xuquje’ pa kaqiq’ ri’ rumal ri Wokajil Ajchajil amaq’ Iximulew pa le kato’ik ri wokajil ajchajil tinamit xuquje’ ri e ajq’atol Tzij rech kakikub’isaj ri ya’olchajinem cho kaj pa kaqiq’ jeri’ pa taq ri q’a’mb’e, pa taq puertos xuquje’ pa taq aeropuertos ri’.
Xuquje’ eri Taqawokajnel rech ri MDN xub’ij che ri Fuerza Aérea Guatemalteca (FAG) ri’ sib’alaj katob’anik che chajinem cho kaj pa kaqiq’ ri Unidad Aérea rech ri Ministerio rech Gobernación (Unagob) rech ketob’an chi ke ri wokajil ajchajil tinamit ri’ che ri kechajin pa taq tinamit rech uq’atexik b’anoj ri k’ax, ri maj ucholajil, jeri’ kakub’isax ub’anik pa utzilem joremal pa tinamti ri’ xuquje’ ri kub’sib’alj chajinem pa uq’ijol kicha’ik ri k’ak’ e q’atb’al Tzij ri’ rech nimatinamit ri’.