Are wa’ uwach ri xb’antaj kowonem ruk’ ri puqchajinem tzukunik rech q’atenik taq e ajtoq’il pwaq pa we q’ij, rumal ri’ e k’o 45 chi winaqil xechapik pa rulewal tinamit. Are la’ xnab’ejsaj ub’anik wari’ rumal ri Wokaj Taqom Chajin Tinamit ub’i’ (PNC), chi la’ k’ut xkimol wi kib’ juntir uq’ab’ taq ri taqo’ninel chajim tinamit are la’ rech kuya uchuq’ab’ ri b’anoj taq tzukunem. Are taqim kariqik xuquje’ kichapik uwinaqil taq ri pandillas e b’anol k’ax toq’inik pwaq chi kech e ajk’ayib’, e ajchoq’e ch’ich’ ereb’al winaq, e ajk’ayinelab’ xuquje’ chi kech ri winaqil e ajk’ulja ri’.
Xaq pa nimaq’ab’ ri’, pa uk’iyal ri wokajil taqom chajin tinamit pa taq rulewalil qatinamit, rech are taqim kaq’atexik taq molaj e b’anol k’ax ri’. Pa taq ri tzukunem xb’antaj ri’ xch’ob’ kuwach ri uwinaqilal ri Barrio 18, ri Mara Salvatrucha xuquje’ nik’aj e elesal kuwach kachib’al e ajb’anol k’ax. Xuquje’ xriqitajik 16 chi ch’aweb’alil, are ri’ kuq’alajisaj uwach taq ri’.
Eri b’anonem ri’ are rech kaq’atexik ri toq’inem pwaq kumal e ajb’anol k’ax.
Pa junab’ ri’, eri Grupo Especial rech Q’ateb’al ri Extorsiones (GECE) e are kakib’an ri puqchajinem tzukunik pa rulewal ri nimatinamit Iximulew, rech te k’u ri’ kitaqim kachajixik ri winaqilal ronojel taq q’ij. Eri wokaj reqa’lenel ri PNC xumaj ri puqchajinem xuquje’ kutereb’ej ri b’anoj chajinem kumal.