Are ri’ jun chi ke uwach ri ub’e’al ri b’anoj Wa’lijsanem e Ajchajil Tinamit ri’ che ri tajin ub’anik rumal ri Taqawokajnem rech ri Ya’olchajinem pa Amaq’ pa le b’anoj tijonem ri’, rumal ri’ we q’ij kamik e k’o 175 e k’ak’ chik e ajno’jchajinel rech ri Comando rech Operaciones Antinarcóticas (Coan) xuquje’ e 211 rech ri Wokaj Ajchajin Chipopib’ K’ache’laj ri’ ub’i’ (Diprona) ri xkk’is katijoxik che ri tijonem xya’taj chi ke rech kechajin pa taq k’ache’laj ri’. Eri b’anonem ri’ are la’ xb’antaj pa le k’olib’al tijonem rech ri Wokajil Ajchajil Tinamit, zona 6 pa uk’u’x nimatinamit ri’.

Pa le loq’ b’anonem ri’ xk’oji ri primer viceministro rech Seguridad, Carlos Franco Urzúa, ruk’ ri quinto viceministro, Fernando Manolo Rodas, ruk’ ri tercer viceministro rech Q’alanik K’ax, Ronald Portillo, ruk’ ri k’amal b’e rech ri PNC, Héctor Hernández ri’, ri e ajtaqol kech ri e ajchajin tinamit xuquje’ ri chomanelab’ rech ri cooperación internacional ri’.

Eri k’uttijonem ri’ are la’ xb’antaj pa taq rulewal k’ache’laj ri’ rech kachajixik ri rulewal k’olib’alil ri xnajtib’ oxib’ ik’, chi la’ k’ut eri Coan xe’utijoj e 23 chi puq e ajtijoxel xuquje’ e ub’elej rech ri Diprona ri’.

Eri viceministro Carlos Franco Urzúa sib’alaj xub’ij chi ke ri k’ak’ e ajno’jchajinel e are k’ut sib’alaj kakiq’atij ri narcotráfico ri’, rech kechajinik che ri chikopib’ k’ache’laj xuquje’ rech keq’aten chi ke ri nik’aj molaj e b’anol k’ax. “K’a chi’ k’u ri’ are la’ jun b’anoj chak jun pa ub’anik ri’, rumal k’ut rajwaxik kakiq’axej riqoj k’ax ri’ rech kakitij chuq’ab’ che ub’anik ri utz che ri qatinamit ri’”, xcha’.

Eri q’atb’al tzij ri’ e are xkikoj ri Boinas Negras chi ke reqa’lenel ri Coan xuquje’ ri Diprona ri’.
Rumal ri’ eri Héctor Hernández, k’amal b’e rech ri PNC, xub’ij che are wari’ k’o nim upatan xk’is katijoxik ri’, rumal are la’ rajwaxik kek’oji che kaq’atexik ri narcotráfico xuquje’ rech kechajin che ri chikopib’ k’ache’laj ri’, “pacha k’ut uj Amaq’ ri’ kaqamol qib’ rech kaqachajij ri k’aslemalil xuquje’ ruk’ ri kijastaq ri winaqilal ri’2.

Rumal ri’ eri q’atb’al tzij sib’alaj xkib’ij chi ke ri e k’ak’ e ajno’jchajinel ri’ ruk’ kichuq’ab’ ri’ kakiterne’j uto’ik ri b’anoj chajinem k’ub’sib’al k’u’x pa we Amaq’ ri’.