Eri DIPRONA kuchakuj na ri Nimacholchak rech Uq’atexik ri b’anoj k’ax che ri Awajil pa K’ache’la

Eri K’amal b’e rech ri Amaq’il, Alejandro Giammattei, xetatb’enik pa le ilb’anem xb’anik rech uya’ik pa k’utem ri Nimacholchak rech Uq’atexik ri b’anoj k’ax che ri kik’aslemal ri Awajil e che’laj ri’ pa Ixim Nimatinamit  2020 – 2029, ri ruk’ utob’anik ri Ministerio rech Gobernación, are kachakuxik rumal ri Wokajil Ajchajil K’ache’laj (DIPRONA) rech ri Wokajil Ajchajil Tinamit (PNC).

Pa le ub’anikil ri nimacholchak ri’ eri ub’anik ri’ are k’o pa le chakunem kumal taq ri taqawokajil pa amaq’ ri’ xuquje’ kumal taq ri komon, rech kak’ayixik ri awajil e rech taq che’laj ri maj pa usaqil ri’, are ri ri k’amal ub’e ri Consejo Nacional rech taq Ya’b’al ilonem chajinik pa taq K’ache’laj che ri chajim ri’ (CONAP).

Pa le ujachik rumal ri K’amal b’e Amaq’ Giammattei, xutaq jun ub’ixik chi ke ri winaq ri’ che ri kakik’am loq xuquje’ ri kakik’ayij ri awajil che tajin usachik kuwach ri’, pacha’ ri’ amaq’il ub’antajil kuchajij ri’ xuquje’ kula’wchij ri che’, q’ayes xuquje’ ri awajil ri’.

“Sib’alaj keqaq’i’o taj ruk’ ri awajil che ri kek’ayixik man k’ot pa usaqil ri’, rumal ri’ eri Ministerio rech Gobernación xutaqon che ri CONAP rech kachajinik xuquje’ rech uq’atexik ri awajil che ri tajin kisachik kuwach ri’”, xcha’.

Eri cholchak ri’ are xkichakuj ri reqa’lenel ri PNC rech ri wokajil ajchajinelab’ ub’i’ DIPRONA ri’ rech kechakun na ri’ pa le komon chomanem taqawokajil ri’ xuquje’ rech kojb’al rech ri ya’olchajinem, ri chajinik xuquje’ ri uq’atexik ri pa awalik kek’ayixik ri awajil rech pa taq che’laj ri’.

Xuquje’ pa le uwokik ri jun molaj rech b’anoj nimachomanem ruk’ kitatb’enik ri k’amal b’e rech CONAP, ri Ministerio Público (MP), ri Instituto Nacional rech Che’laj (INAB’), ri Wokajil rech Ajchajil Kar (DIPESCA) rech ri Ministerio rech Agricultura, ruk’ ri Asociación Nacional rech taq Q’atb’altzij pa taq Tinamit (ANAM), ri Superintendencia rech Administración Tributaria (SAT), rumal taq Nimatijob’al xuquje’ ri ONG e ajchomanel chi rij ri chomantzij ri’.

Eri xub’ij ri Subcomisario Edga de la Cruz, ri Taqanel rech DIPRONA, xkimaj k’ut ri uwoksolixik ri kojb’al rech ri tzukunem ya’olchajinik pa taq k’ayib’al rech pa nimatinamit ri’ rumal k’ut chi’ e k’o kek’ayix wi ri chikop awajil tajin kisachik kuwach ri’.

Eri utzijol ya’om ri’ pa we amaq’ eri uwachil ri cholchak ri’ are sib’alaj k’amom uwach ri rulewal tinamit rech Petén, rumal k’ut qas chi’ keraqataj wi ri chikop awajil che ri yowab’ pa amaq’ ri’ xuquje’ chi’ qas keq’ax wiri’ pa awalik rech kek’ayixik ri’.

“DIPRONA katajin che uchakuxik ri uwokik uwach ri jun ub’eyal ri cholchak pa komon taqawokajil ri utaqim uq’atexik uq’axik wa’ kumal ri winaqil ri uk’ayixik ri awajil che katajin usachik kuwach xuquje’ e are ri’ kek’ayixik pa taq k’ayib’alil xuquje’ pa taq k’ayib’al rech q’atb’altzij ri’”, xcha’ ri Subcomisario De la Cruz.

Are uwach wa’ ri b’anoj chomanem ri’ ch’ob’om chik ri ub’eyal k’ayinik ri’ rumal ri’ k’o tzukunem ya’olchajinik xkoj pa le rulewal ri Petén ri’ xuquje’ chi uchi’ ri Saqplow ri’.

Pa le junab’ 2014 k’a pa le 2019 ri’ k’o 769 b’iw ub’ixik xya’taj loq kumal ri winaqil chi rij pa awalik tajin kek’ayixik ri awajil rech che’laj ri’, ri kub’ij wa’ ri Taqanem Tzij rech K’ache’laj e Chajim ri’, are wa’ b’anoj k’ax kub’ij pa le artículo 82 ri’ xuquje’ are k’oj tojb’al pache’ tz’apib’al chi rij rech jo’ob’ pa lajuj junab’ ri’ xuquje’ k’o jun tojon mak ri’ rech Q10 mil pa Q20 mil, chinaq pa awalik kuq’axaj b’i pa ch’ich’ ri’, ri xa’ rech kuk’ex kuwach, rech ri kik’ayij wene’ rech e k’aslik wene’ kaminaq chik kek’ayixik, ri are uwach ri’ ri je’l taq che’ q’ayes xuquje’ awajil che tajin usachik kuwach ri’ rumal taq ri Itzel yab’il katajin ri’.

Noticias Recientes