Pa le ukab’ ub’ik ri K’amal b’e Amaq’ ruk’ ri Gobernadores xuquje’ Ajkalte’ib’ pa we q’ij pa Petén, eri Ministro rech Gobernación, Gendri Reyes, xuya’ ub’ixik ri tzukunem ya’olchajinik b’anom pa rulewal tinamit ri’, pa le ya’olchajinem chi ke ri winaqil chi’.
Eri Ministro Reyes, xuya’ ub’ixik che k’o k’i uwach taq b’anoj chajinem rech q’atenik k’ax b’anom ri’ xuquje’ b’anom chomanik kuk’ ri winaqil chi’, k’o 5 mil 622 chi winaqil xya’taj utzilem chi ke, e k’o 131 chi winaqil pa komon winaqilal ri’, k’o 116 chi winaqil chi’ xetijoxik pa COCOPRES ri’, k’o 109 chi winaqil xek’uttijox ri’.
Eri ukojik ri Modelo Policial MOPSIC ri’, are utaqim ri’ are rech k’o chomanem kuk’ ri winaqilal ri’. Chi rij uq’atexik b’anoj k’ax ri sib’alaj ri xtanab’ uwach ri’.
Pa le b’anoj chajinem ri’ sib’alaj xechajinik ri unidades especiales pa le Petén. K’o tz’i’ rech ketzukunik xeya’ chi ke ri DIPAFRONT xuquje’ k’o keb’ rachoch chajinem xkoj ri’, jun pa Mundo Maya, Flores, ri jun chik pa Melchor de Mencos, ri keriqitaj wi e 60 chi ajchajinl rech pa k’ulb’a’t pa amaq’il.
Pa le prevención escolar e k’o 440 xechajixik, pa organización escolar e k’o 2 mil 237, jeri’ k’o 1 mil 536 xb’an utzilem chi ke.
Eri Reyes xub’ij, eri tercer Viceministerio rech Q’atel k’ax, xukoj ri comisión departamental pa le tinamit Petén, “are la’ sib’alaj kinya’ uq’ij ri chak tajin ub’anik kumal ri kajlajuj chi comisiones rech q’atenik k’ax are la’ sib’alaj k’o nim upatanib’al xuquje’ are la’ tajin uya’ik uchuq’ab’ kumal ri q’atb’al tzij pa tinamit chi’”, xcha’ ri Taqawokajnel rech Ya’olchajinem pa Amaq’.
Pa le nimatzij ri’ eri Ministro Gendri Reyes, sib’alaj xuya’ utzijol ri’ k’o kajlajuj uwach b’anoj chomab’al rech pa uq’ab’ tinamit rech q’atel k’ax, k’o 58 chi comisioes comunitarias rech q’atel k’ax xkojik, “kojtajin k’ut che uto’ik ri CAIMUS ri’ rumal k’ut eri ministerio ri’ xutaq ukojik ri Q. 9.8 millones pa we amaq’, emu wa’ ri’ pa Petén ri kojom wi jun jachakub’al rech ke’uto’ ri ixoqib’ kiriqom k’ax ri’”.
Eri chak b’anom kumal ri antinarcótico, eri taqawokajnel ya’olchajinem xub’ij che k’o chik 2 mil 123 chi upajb’al cocaína riqom, panik’aj upajil ri crack, k’o 1 millón 358 chi raqan tiko’n rech marihuana riqom, k’o 1 mil 501 upajb’alil marihuana xriki, k’o 487 mil 515 chi raqan tiko’n rech coca xriqitajik. K’o kallajuj chi ch’ich’, keb’ xik’ach’ich’, jo’ob’ chi k’aqb’alil, ruk’ 87 ub’aq’ k’aqb’al xriqitajik, jun nimaja rech b’anob’al awan kunb’al ruk’ ri jun uk’llib’al uterenb’exik chajinem pa awalik ruk’ kajib’ k’olib’al ub’aq’ k’aqb’al xriqik.
Are wa’ xutun rib’ ruk’ ri Q. 1 millón 165 mil 318 chi pwaqil xriqitaj ri’ xuquje’ ruk’ ri 2 mil 500 chi pesos mexicanos ri’, e k’o 64 chi winaqil xechapataj ri’ xuquje’ ruk’ jun molaj b’anol k’ax xq’atexik.
Pa le b’anoj tzukunem kumal reqa’lenel ri Subdirección General rech Investigación Criminal k’o 111 chi tzukunem xb’antaj kumal, k’o keb’ rech xeq’atexik e ajtoq’ilpwaq, k’o 48 xechapatajik, k’o 63 chi ch’a’wib’alil xriqitaj ri’, xuquje’ 28 chi k’aqb’alil, 57 chi ak’alab’ xeriqitaji xuquje’ 22 chi ri’j winaq ri’, k’o 7 chi ch’ich’ xechapataj ri’, k’o keb’ winaq e tz’apilik pache’ ri’, k’o keb’ kejach’ich xuquje’ keb’ molajil b’anol k’ax xeq’atexi. Eri DIPANDA e kajib’ chi b’anol k’ax toq’inik pwaq xkichap loq.
Eri Reyes, xub’ij che ri cholchak ri’ are la’ tajin ke’ukoj e 24 eqa’lenel chik pa le puqchajinem, xuquje’ xub’ij che pa jun chik junab’ kak’is katijoxik e 1 mil 500 chi eqa’lenelab’ ri’.
Ruk’ ri rachoch ri Sub estación 62-1-3 rech ri Remate xuquje’ 2 rech San José, k’o rachoch chajinem rech pa Santa Ana, ri subestación Dolores, ruk’ ri rech San Luis ri’, xesuk’umaxik xekojik, “are rech kakichomaj ri winaqil rech ri comisaría 62 ri’ rech uq’atexik ri b’anoj k’ax ch’ojinik chi’ are wa’ ri chakunem tajin ub’anik ruk’ ri cuarto veciministri rech Tecnología”, xcha’ ri taqawokajnel.
Eri chak ri xb’antaj rumal ri Ministerio rech Gobernación ri’ are la’ rech xub’ij chi ke ri winaqil rech kakib’ij loq ri k’ax kakilo kab’an ri’ rech chakib’ij loq pa le 110 rech PNC.