Are wa’ uwach ri nimq’atenik tajin chi ke ri narcotráfico xuquje’ rech kakub’isax ri b’anoj ya’olchajinem winaqilal, rumal ri’ eri reqa’lenelab’ ri Subdirección General rech Análisis rech Información Antinarcótica (SGAIA) rech ri Wokajil Ajchajil Tinamit (PNC) pa k’isb’al wuqq’ij kanoq sib’alaj xtzukuxik, xriqitajik xuquje’ xporox ri uwach taq ri tiko’n rech awan kunab’al xb’an pa Chuwi’meq’ina’ xuquje’ pa Zacapa ri’.
Pa le b’anoj chakunem ri’ eri e ajchajil tinamit xkib’aq ri’ xkiporoj ri’ 19 mil 122 raqan ichaj tiko’n rech marihuana, eri rajil are kopan pa Q7 millones 170 mil 750 ri’. Ri jun tiko’nib’al ri’ are la’ xriq pa le k’ache’laj rech ri aldea Pamaría rech Santa Lucía La Reforma, Chuwi’meq’ina’.
Xuquje’ xporoxik 7 mil 440 chi ichaj tiko’n rech coas pa jun tzukunem xb’antaj kumal reqa’lenelab’ ri antinarcóticas ri’ pa juin peraj k’ache’laj rech ri aldea Plan Grande rech Gualán, Zacapa ri’. Eri rajil ri awan kunab’al nima’q chik raqan xriqitajik are kopan pa Q74 mil 400 ri’.
Ri b’anoj tzukunem ri’ kumal ri wokajil ajchajil tinamit are xkib’an pa le nab’e q’ij rech enero k’a pawe q’ij, xkib’an kowonem xkiq’atij k’i kuwach taq molaj b’anol kamisanelab’ xuquje’ e k’o k’i winaq xkichapo rech xkitaq b’i pa Estados Unidos rech América rumal k’o kimak chi la’ k’ut. Xuquje’ xb’antaj kowonem xkiriq k’i taq peraj ichaj tiko’n rech awan kunab’alil xuquje’ ruk’ pwaq jastaq ri’, rumal ri’ k’o jun nim q’atenik xb’antaj chi ke ri narcotráfico ri’ eri rajil are kopan pa Q1 mil 616 millones 976 mil 857.73 ri’.