Eri 43 mil chi reqa’lenelab’ ri Wokajil Ajchajil Tinamit (PNC) pa amaq’el tajin ketijoxik chi rij reta’maxik b’anoj k’aqanem taqanik ri’ rech yab’al uchuq’ab’ ri keta’mamimaj, rech kekowon che ukojik ri k’aqb’alil kichakub’al ri’, rech are la’ kakoj pa aninaqil kumal pa kub’sib’al k’u’x ri’.
Eri Ministro rech Gobernación xub’ij che xloq’ 10 millones chi ub’aq’ k’aqb’alil rech are la’ kakoj kumal e 14 mil chi ajchajinelab’ che ri xetijoxik rech uch’ob’ik k’aqanem taqanik pa rulewal qatinamit. “Ruk’ wa’ tajin kuk’am uchuq’ab’ ri wokajil ajchajin tinamit ruk’ katijoxik ri eqa’lenelab’ rech utz ukojik ri kik’aqb’alil kakib’an ri’, ya’tal kichalecos antibalas xuquje’ kajach k’ak’ taq kikejacha’ich’ ri’”, xcha’.
Eri b’anoj k’aqanik ri’ (ma ruk’ taq ub’aq’ k’aqb’alil) are la’ kab’an pa jalajoj taq b’anob’al reta’maxik pa rulewal qatinamit, ri ya’tal kumal e rajtijonel ri Subdirección General rech Análisis rech Información Antinarcótica (SGAIA) rech ri PNC, kakikoj k’i uwach taq ub’anob’alil reta’maxik ukojik ri k’aqb’al ruk’ utz utaqexik ri’, rech kakik’amansaj kakexe’j ta kib’ xuquje’ rech kakich’ob’ utz ukojik ri k’aqb’alil rech ketaqenik are chi’ tane’ xaq te’et kilotaj tane’ jun k’aqanem, rech keta’m chik kakiriq chik kesuk’anik ketaqenik.
K’ak’ taqanem pa chajinem
Eri Taqawokajnel rech ri Ya’olchajinem pa Amaq’ xub’ij chewe chollchak rech keloq’ jo’ob’ chi polígonos rech tiro virtual are rech kejach pa taq rulewal qatinamit. “Are wa’ kub’an chi ke ri ajchajil tinamit rech nik’aj chik b’anoj kakich’ob’o pa le b’anoj k’aqanem, taqenik pa uwach kematz’ib’ab’al pa kaqiq’, ri are qas are kab’an jacha pa ub’anikil ri’”, xcha’.
Eri chakub’al tecnológicas ri’ keriqitaj e kojom chi upam pantallas interactivas, ruk’ proyectores, sensores xuquje’ software ri’ rech are kakikoj ri ajchajinelab’ pa le reta’maxik ri b’anoj k’aqanik taqenik.
Xuquje’ are b’anom chech rech kuk’utu jas le rajwaxik kakich’ob’o jawchi’ qas kakikoj wi ri k’aqb’al wa’ chi’ are kakikoj ri xaq richib’al b’anom man tzij taj kojom ub’aq’ ri’, rech qas kakub’isax ri katijoxik xuquje’ rech kena’w rech utz reta’maxik pa katukelal ri’.
Wa’ ri b’anonem ri’ are kariqitaj uwach pa le cholchak rech B’anoj Tijonem. Rech kaya kiq’ij xuquje’ rech uk’extajik kib’antajil, xuquje’ rech Tecnología rech ri Ub’eyal rech B’anoj Transformación Polciial ri’, ruk’ wa’ are katzukux yab’al utz kichuq’ab’ ri wokajilal ri’ rech e ajb’anol ya’olchajinem xuquje’ utzilme chi ke ri winaqilal pa tinamit.