Pa le junab’ 202 sib’alaj xqaj pa rajilab’al keleq’axik ri ch’ich’ ka’an we amaq’ ri’, rumal k’ut k’o b’anoj chajinem winaqil xuquje’ k’o ya’lchajinem katajin pa taq nimab’e ri’ kumal ri Wokajil Ajchajil Tinamit (PNC) ri’.
Ruk’ wa’ are taqim kato’ik ri winaqilal ri’ che ri b’anom k’ax elaq’ ri’, rumal ri’ eri Subdirección General rech Investigación (SGIC) kuya’ utzijob’exik le ub’ixik pa q’atb’altzij wexa’ k’o jun winaq keleq’ax uch’ich’ xuquje’ ukejch’ich’ ri’.
E k’o ri’ reqa’lenel eta’manel rech ri Wokajil Ajq’atil Keleq’axik ch’ich’ ri’, xuya’ loq ub’ixik che ri nab’e q’axnem rajwaxik kanimax ri’ wexa’ k’o ri ch’ich’ keleq’ax ri’ rech pa aninaqil ri’ kab’ix panoq pa le 110 chi ke ri PNC rech kaya’ loq ub’ixik ucholaj chi rij ri’, rech te k’u ri’ opan b’a’ ri winaq pa le k’olib’al ajchajil tinamit ri k’o naqaj panoq xuquje’ utz we kab’an b’enam pa jun q’atb’altzij rech ri Ministerio Público (MP) rech kuya’ b’a’ qas ucholaj ub’ixik ri elaq’ xb’anik.
Jacha’ ri xub’ij b’a’ ri MP chi rij xuquje’ ruk’ ri rachib’al le wujil rech ub’ixik pa q’atb’altzij ri’, rajwaxik b’a’ kopan ri winaq pa le Sección kab’ix wi releq’axik ri ch’ich’ xuquje’ pa le Unidad rech Investigación departamental rech ri la División Especializada rech Investigación Criminal (DEIC), chi’ k’u ri’ kakoj wi jun puq ajtzukunelab’ chi rij ri b’anoj elaq’ ri’ rech b’a’ kumol uwach jun ri tzijolil chi rij ri ch’ich’ ri’ rech katzukux loq.
Pa we junab’ ri’ eri b’anoj keleq’axik ri kejch’ich’ ri’ are sib’alaj xqajik pa jun 16.44% ri’ ruk’ 493 rajilab’al xqaj loq chi rij wari’ are qajinaq na che ri xk’ulmataj pa le junab’ 2019 xuquje’ eri keleq’axik ch’ich’ ri’ are xqaj loq pa 23.51% ruk’ 395 chi ch’ich’ xe’eleq’ax ta chik chi ke ri e ajchoq’e ri’.