Pa le Campo rech Eta’mab’alil rech ri Tijojb’al ub’i’ Escuela rech Formación rech Oficiales rech Chajin Tinamit chi la’ k’ut xk’oji wi ri K’amal B’e Amaq’il, ri Ministro rech Gobernación kuk’ ri q’atb’al tzij rech ri Wokajil Ajchajil Tinamit, xkik’ut chi kuwach ri winaqil e aj iximulew ri k’k’a kitz’iyaqb’alil ri wokajil ajchajil tinamit.
Pa le b’ano’n nimatzij paq’ij martes 6 rech junio, eri patanelab’ xkijach ri chalecos antibalas xuquje’ ri ch’ich’ che ri kakoj ri’ rech kuya uchuq’ab’ ri chajinem kumak ri ajchajin tinamit.
Eri q’atb’al tzij xkib’ij chi k’o 80 mil chi atz’iyaqb’alil kajach chi ke ri e ajchajil tinamit. Eri k’ak’ atz’iyaqb’al ri’ ti’xar kaka’yik, are utz atz’iyaq xuquje’ ri reqam jun retalil ub’i’ código QR (Quick Response, ub’i’ pa inglés tzij), are kuk’ut kitzijl ri ajchajinel reqam, are chi’ kaq’alajinik pa ilob’al retal ri’.
Jeri’ xejach e 100 chi kejach’ich’ chi ke ri Grupo rech Reacción Inmediata Lobos Bril xuquje’ 500 rech kajach pa taq ri comisarías ri’ pa rulewal tinamit, ri are kakojik pa le q’atenik b’anoj k’ax. Xuquje’ k’o ch’ich’ rech eqa’n kekoj pa le b’anoj ya’olchajinem xuquje’ k’o utzilem kb’an chi ke ri winaqilal.
K’ak’ taqanem kaloq’axik ajchajil tinamit
Pa le uq’ijol rech ri unimaxik ri jalajoj taq uwach ri cholchak rech ri Ub’eyal B’anoj Transformación Policial ri’, eri K’amal B’e Amaq’il, xub’ij che pa we wuqq’ij ri’ kakoj ri k’ak’ tijow kiwa ri ajchajil tinamit pa le Dirección General ri’. Ruk’ ukojik ri k’olib’al rech kiwa ri’ are sib’alaj utz rumal ri’ xaq ta kakisach kipwaq kirajil ri’.
Eri k’amal b’e amaq’il ri’ xuya ub’ixikil ri chakum ri’ xuquje’ ri chajinem b’anom ri’.
Are chi’ xub’ij che ri k’ak’ atz’iyaqb’al ri’ are la’ rech utaqim ya’ik uchuq’ab’ kub’sib’al k’u’x ya’olchajinem pa tinamit ri’.
Rumal ri’ eri Ministro rech Gobernación xub’ij chi xya’taj kichakub’alil ri e ajchajil tinamit ri’.
“Xjach k’ut 80 mil chi atz’iyaqb’al ri’ ti’xar kaka’yik, ri k’o jun código QR k’o chi rij pa umoxq’ab’ we kilik are kuya utzijol ri ajchajinel tinamti. Xuquje’ xya’ kichalecos blindados ri ke’uto’o wexa’ ketaqixik chi k’aqb’al man kekam ta ri’”, xcha’. Eri q’atb’al tzij qas xkiya utzijol ub’anikil ri ti’xar rilik ri’ rumal are k’o jun uchuq’ab’ xuquje’ kukub’isaj kik’u’x ri winaq tinamit ri’.
Nim xetijoxik ri e ajchajil tinamit
Eri Taqawokajnel rech ri Ya’olchajinem pa Amaq sib’aja xuya ub’ixik che ri toq’im chak tajin k’a pa le Ministerio rech Gobernación (Mingob) xuya pa utz retalil rech xloq’ ri 10 millones chi ub’aq’ k’aqb’alil rech kakikoj ri reqa’lenel ri PNC rech are kakikoj pa le b’anob’al tijonem reta’maxik suk’unik ruk’ k’aqb’alil ri’. Xuquje’ rech are xetijox chi rij wari’ kumal e ajtijonel pa reta’maxik suk’unik k’aqanem ma ruk’ ta ub’aq’ k’aqb’al, rech kuk’am reta’maxik kumal ri e ajtijoxel ri’.
Are chi’ xutzijon ri K’amal B’e rech ri PNC, xub’ij wari’: “Kajach k’ut jun utzilaj wokaj ajchajin tinamit, rumal k’ut jachom chik kichakub’al rech cholchakunik rech ya’olchajinem tinamit kuk’ e ajno’jchak ri’, ri qab’anom utz pa le niman winaqil pa tinamit2.
Eri chakum chik are la’ tik’ib’am uwach pa le Nimacholchak rech K’amal B’e Amaq’ xuquje’ pa le Ub’eyal rech Transformación Policial ri’ ri kuwa’lijsaj uwach ri taqab’anoj chakunem pa taqawokajil pa le Ministerio rech Gobernación ri’.