Pa le jalajoj taq uchakuja ri Difep ke’ilon kechajin ketob’an pa taq k’ulmam ri’, kakib’an ri puqchajinem chi rij kejemch’ich’ pa chajinem pa taq ri k’axk’onem kak’ulmataj ri’.
Eri kichak are rech kechajin pa juntir chi ke ri winaqilal pa k’axk’onem ri’, pa b’anoj taq puqchajinem rech q’atenik ri k’ax ri’. Eri Wokajil Ajchajil Tinamit (PNC) ruk’ katob’anem chajinik ri Wokajil Chajinelab’ rech ri (Difep) ri’, e 1451 chi reqa’lenel ri’.
Eri (Difep) ketob’an kechajinik pa taq ri chakuja pa rulewal taq tinamit ri’ xuquje’ rech k’o jikob’al chajinem pa tinamit xuquje’ rech pa chajinem winaqilal ri’. Xuquje’ pa komonchak ri’ kuk’ nik’aj chik chakuja ri’ pa le unimaxik uwach kichakunik.
K’o reqa’lenelab’ pa uk’u’x nimatinamit Iximulew, xuquje’ pa tinamit Xe’laju’, pa Coatepeque, jeri’ pa rulewal tinamit aj xe’laju’ ri’, jeri’ pa Petén xuquje’ pa Zacapa ri’. Eri wokaj ajchajinelab’ e are k’ut ketob’an che chajinem pa ropanb’al taq ri comisarías ri’, pa le chajinem pa qatinamit.
Xuquje’ kechajin pa taq japache’ tz’apib’al, rech kakib’an ri tzukunik pa kachoch winaq, rech kakiq’atij uwach ch’a’ojinik, rech kataqixik xuquje’ rech tob’anik chi ke ri nik’aj chik puq reqa’lenel ri PNC pa le chajinem winaqilal ri’.
Ri chakuja ri’
Eri Rajtaqonel ri Difep xub’ij chi e k’o kajib’ puqchajinel ri’ e are ri’ ri Grupo rech Acción Rápida (GAR), e are k’ut keq’atenik ri b’anoj ch’a’ojinik rech kakesaj ri winaq keyut chi la’ k’ut; ri Grupo rech Reacción) Inmediata Lobos (GRILL), rech ketob’anik pa le puqchajinem tzukunik chi rij kejemch’ich’ pa aninaqil ri’ che ri ke’ok p ata wi ri ch’ich’.
Xuquje’ k’o ri Grupo rech Operaciones Antipandillas (GOA) e are k’ut ke’opan pa taq ri kik’olib’em winaq che ri qas e k’o wi ri maras, xuquje’ e achb’ilam kumal ri tzukunelab’ rech chajin tinamit; xuquje’ are jun ri Grupo rech Búsqueda xuquje’ Rescate (GBR), e k’o pa uwokik uwach ri cholchak xuquje’ pa le b’anoj chajinem kuk’ nik’a chik wokajil rech ketob’an pa taq ri k’axk’onem kak’ulmataj ri’.
Are wujil rajwaxik
Eri q’atab’al tzij xkib’ij, chinaq k’ut kakaj ke’ok pa ri Difep, rajwaxik b’a’ e k’o pa wokajil chajinem xuquje’ ri e k’o pa le wokajil chajin tinamit xuquje’ ri oficiales, ri sulbalternos. Xuquje’ rajwaxik k’o kesam chi uwch ri urox q’atanik tijonem, qas kuwach ri’, man k’ot k’ax kimak kib’anom xuquje’ rajwaxik kakich’ak’ uwach ri ch’ob’oj rech chak taqkil xuquje’ qas k’o kuwach ri’.
Kiwokajil ri’ katijoxik ri’
Eri jujun ajchajinel ri’ e are k’ut jun puq e q’atenel ri k’ax na’ojalil, ri k’o kicasco, tob’al kij uwakik’u’x, kich’u’k, kich’ekaj, pa kimop xuquje’ k’o ri tob’al kech. Ya’tal k’ut juntir kichakub’al rech q’atenik b’anoj k’ax, ch’ayonik, cha’ojinik ri’, k’o ri ch’itib’al poq’sab’al rech wos q’aq’erisab’al ri’. K’o ri puq kik’asb’alil, kicasco xuquje’ kirijxa’ tob’al kib’, ruk’ nik’aj chik jastaq chakub’al ri’.
Are chi’ keb’e pa taq tzukunem solinik ri’, eri puq chajinel kakikoj ri’ juntir ri xkich’ob’ ub’anik pa q’atenik ri k’ax ri’. Rech kejat che rilik ri’, rech kakeye’j uwach ri’ xuquje’ xetijox che ri ilonik pa uwachwuj kemotz’ib’.
· Pa ri wokaj e sak’ajil chajinel rech ri PNC e k’o 85 ixoqib’ ri’ 1366 chi achijab’.
· Kumaj 90 uwach q’ij kek’oji pa ri tijoxik ri’.
· Eri rajchajinel ri Difep rajwaxik ajnimanel, saq utzij una’ojil, aj aninaqil ri’ xuquje’ ajnimal uwach ri ya’talil kich’o’jib’al ri winaqib’.