Are rech taqim ya’el uchuq’ab’ ri tzukno’jchak kumal e ajchajinelab’ xuquje’ rech sib’alaj katoq’ix ri tuzkunem chi rij uq’atexik toq’inik pwaq chi ke winaq, eri Ministro rech Gobernación, Gendri Reyes, ri Viceministro rech Seguridad, Carlos Franco Arzúa, xkiriq kib’ xemolin kuk’ ri diputados rech ri Comisión rech ri Taqanib’al pa Amaq’, chi’ k’u ri’ xkijach wi ch’ob’otal chak rech uk’exik uwach wuqub’ taqanem ri’, rech ya’el utzilem chi ke ri winaqil e aj iximulew pa le b’anoj uq’ab’il ri Pena de Muerte ri’.
Eri ch’ob’otal chak ri’ are wa’ uwach ri iniciativa 5714, eri Reyes, xub’ij “are chi rij ya’el uwi’ rajilab’al ri tojb’al mak chi rij nik’aj chik b’anoj k’ax mak, jacha’ ri k’ax kakib’an achijab’ chi ke ixoqib’, eri k’ax ri’ che ri k’o tojb’al mak che pwaq kojom chi rij ri’ are kesaxik, rech k’ot chik tojb’al xaq tane’ kakoj chi rij ri’, rumal k’u ri’ are wa’ kachomaxik rumal k’ut eri b’anom ri’ are b’anom k’i tzukunem chi rij taq ri b’anoj k’ax ri’ xuquje’ are kojom jun q’atol tzij rech ke’uchomaj e 180 chi winaqil ri kib’anom ri k’ax chi ke ixoqib’ ri’”.
Xub’ij chik eri B’anol Taqanib’al pa Amaq’il pa uq’ab’ k’ut rech kuch’ob’o kuchomaj ri ukojik ri Pena de Muerte, “Are wa’ qas k’o upatanib’al rech kub’an jun nim uch’ob’ik uchomaxik rumal ri Uq’atb’altzij Amaq’ jas ri kub’an chi ke ri ajb’anol k’ax keriqitaj pa tinamit ri’, rech kechapik rech man kakib’an ta chik ri b’anoj k’ax ri’, chi ke ri ak’alab’, taq ala taq ali xuquje’ e q’apojil ri’”.
Rumal ri’ xjach uwujil ri ch’ob’oj ri’ pa kiq’ab’ ri e ajb’anol taqanib’al che ri e k’o pa le komon chomanem rech ri k’ak’ Taqanem rech q’atoj uwach ri patanem rech ri seguridad privada, ri Taqanem rech uq’axik pwaqil jastaq pa uq’ab’ q’atb’altzij amaq’, ri Taqanem rech kuchomaj ri ch’a’wib’alil eqam, ri Taqanem rech pwaqb’al ja xuquje’ rech molaj merke’nil, ri Taqanem rech q’atoj tojb’al chi rij ch’ich’ keb’inisaxik, ri rech Código Penal xuquje’ ri Código rech q’atoj tzij ri’.
Rumal ri’ eri taqawokajnel xub’ij: “oj chomininaq ruk’ ri comisión rech Gobernación, k’o wuqub’ chi ch’ob’otal chak qajachom pa kiq’ab’ rech kak’ex uwach ri jalajoj taq taqanem xuquje’ eri jujun taq b’anoj k’ax jacha’ ri eleq’anik pa pwaqb’al ja ri’, jacha’ ri taqanem rech telecomunicaciones ri’, are rech b’a’ rajwaxik kaya’ uchuq’ab’ uchomaxik rumal ri PNC, rech b’anoj tzukunem chi rij ri’, rumal k’ut are rajwaxik kachapi kasolixik ri jun uch’a’wib’al winaq ri’, ri rajilab’al uk’olib’al upwaq pa pwaqb’al ja ri man rajwaxik taj qas kata na che jun q’atol tzij rech ya’tal kil wari’ rumal are wa’ k’o pa uq’ab’ q’atb’altzij, are wa’ rajwaxik ri kak’ex uwach ukojik ri’”.
Eri Reyes, xub’ij che are wa’ kachb’ilax na rilik uchomaxik kuk’ ri chakunja chi rij ri’ rumal k’ut are wa’ sib’alaj k’o pa usaqilal ri’ xuquje’ are wa’ kuya’ jun utzalaj chajinem chi ke ri winaqil e aj iximulew ri’ rumal ri b’anoj ya’olchajinem ri’.