Eri rajilanem rumal ri Wokajil Ajchajil Tinamit (PNC), xkiya’ utzijol che xqaj pa jun 21% uchuq’ab’ rajilab’al ri b’anoj k’ax pa we amaq’, pa enero xuquje’ febrero ech 2020, man je ta ri’ rech ri 2019.
Eri rajilanik kuk’utu che pa we junab’ ri’ k’o 306 chi b’anoj kamisanik xk’ulmatajik, e pa taq le q’ij pa junab’ri are k’o 379 xk’ulmataj ri’, k’o 73 rajilab’al k’o chi uxo’l ri’.
Are wa’ rumal ri b’anoj tzukunem ya’olchajinik katajin chi’ kumal e wokajil ajchajil tinamit, pa jalajoj taq nimab’e rech pa we amaq’, rech xtaq kuwuj katzijol ri winaqil ri’ xuquje’ rech pa le utzukuxik k’aqb’alil keqam ri’ maj pa usaqil, rech utzukuxik awan kumb’alil, winaq kab’an k’ax chi ke, ruk’ nik’aj chik b’anoj k’ax ri’.
Kutun rib’ ri’ ri korlim ya’olchajinik, xb’antaj pa le uq’ab’ tinamit che ri qas kak’ulmataj wi’ nim b’anoj k’ax kamisanik, chi’ k’u ri’ xeq’atataj wi nik’aj molaj b’anol k’ax che ri kakitoq’ij pwaq, xuquje’ xq’atataj ri b’anoj k’ax pa taq japache’, rech majun chi ke ri e ajpache’ e tz’apilik kakib’an ta chik k’ax chi’.
E pa Chimaltenango ri’, chi’ katajin ri’ ri korlim ya’olchajinik ri’, rumal ri’ eri wokajil ajchajil tinamit xkowinik xuraqo xuquje’ xuch’ob’o jawchi’ qas kab’antaj wi ri k’ax, rumal ri’ xb’antaj kowinem xq’atexik waqxaqib’ kamisanem, xq’atataj ri b’anoj k’ax che ri meb’il kijastaq ri winaqil ri majun uraqom tane’ k’ax ri’.
We kamik eri PNC uyo’m chi ke ri winaqilal rajilab’al ch’awib’alil ri’ 1574; 1561 xuquje’ ri 110, rech chakib’ij loq wexa’ k’o b’anoj k’ax kakilo kab’an chi’.