Eri ixoqib’ e tz’apil pache’ kakikam jastaq rech kakik’ayij pa nimaq’ij alaxib’al xuquje’ rech kakiwiq pache’ ri’

Pa le K’ak’ B’anoj Taqanem pa Japache’ Tz’apib’al ri’ eri ixoqib’ e tz’apil chi’ xkib’an k’i uwach taq b’anoj ri’, xkib’an rachib’al ri Alaxib’al ri’, xkiwiqo ronojel pa raqan ja ri’ xuquje’ xkiwiq jun ch’uti’n che’ rech alaxib’al ri’ xuquje’ xkimaj ub’anik ri posadas pa le rachoch ri japache’ tz’aib’al ri’.

Jun chi kech ri ixoqib’ e tz’apilik, xutzijonik xuya’ ub’ixik ucholajil ronojel uwach ri’ “Ri k’olib’al wiqinem xkib’an ri’ are rech kakiya’ uka’yib’alil jun k’olib’em pa le japache’ ri’, xub’ij k’ut eri retz’ab’axik xkib’an ri’ are rech xkaj ri e are kakiya’ uka’yib’alil, xkib’an rachib’al taq ch’umil rech kuq’apq’atisaj ri’ xuquje’ rech kuk’ex rilik ri’, xuquje’ ri ruj kaqaj kaqab’an uk’utik ri rachib’al ri jawinaqil pa nik’ajil ri’”.

Are wa’ tajin ub’anik ri’ rech “Maj Saq’ab’irinik” ri’ are la jun nim retal rech kakisuk’umaj kib’ ri e tz’apil ri’, eri ixoqib’ e tz’apilik xkib’an k’I taq rachib’al jastaq rech kakik’ayij pa le uq’ijol alaxib’al ri’, k’o pisoj jolom, kuchb’al ib’, wuq’ib’al ib’, nima’q saq atz’iyaq xkib’an ri’ xuquje’ are la’ rech kakik’ayij rech kakimol kirajil ri’ rech k’o kakitaq b’I pa kachoch chi kech ri kachalalil ri’.

Eri Ester Pascual, K’amal b’e rech ri K’ak’ Taqanem tzij pa Wokajil Japache’ ri’ xub’ij, pa Fraijanes I, tajin kaq’alajin chik che xopan unimaq’ij ri alaxib’al ri’ rumal ri’ sib’alaj ki’kotem rilik una’ik ri’ xuquje’ rumal ri’ are kaqaj uj are kaqaya’o nim ki’kotemalil chi ke konojel ri ixoqib’ e tz’apil pache’ kachb’ilam ri kachalal ri’.

 “Pa we junab’ ri’ kojtajin k’ut che ub’anik uchakuxik k’i taq jastaq ruk’ qaq’ab’ rech nimaq’ij alaxib’al ri’, tajin kaqab’an t’uyulib’al, ukotz’i’j nimaq’ij alaxib’al, k’o kej xeqab’ano rech keqato’o ri ixoqib’ e tz’apilik, rumal k’ut qeta’m che karaj kirajil ri’ we man k’ot ri sib’alaj k’ax we jun nan e k’o ri taq ral ri’, eri b’anoj ri’ are k’o pa le suk’umal kuwach ri ixoqib’ e tz’apilik rech are kakib’an uchakuxik xuquje’ rech b’anoj muchum ichaj ri’ xuquje’ rech kakib’an ukemik nik’aj chik achib’alil ri’”, xcha’ ri Pascual ri’.

Sib’alaj k’o nim upatanib’alil xub’ij chik che ronojel ri b’anob’al ri’ are la’ kaketa’maj rech kakisuk’umaj kib’ ri ixoqib’ e tz’apilik xuquje’ rech are la’ kakipatanij are kopan ri q’ij rech ketzalij pa kachoch ri’ e suk’ chik keb’e ri’, jacha’ ri kib’anom ri e 60 chi ixoqib’ xetz’apib’ ri’ jeri’ xkib’ano are chi’ xeb’e pa kachoch xuquje’ eri K’amal b’e rech ri Japache’ xub’ij che are la’ terenb’em ub’anik kumal ri’ rech maj b’anoj saq’arem tane’ ri’ are chi’ keb’e pa kachoch ri’.

Eri posadas xkib’ano ri’ eri jun chi kech ri ixoqib’ e tz’apilik xub’ij ucholaj ri’ che “Are wa’ uwach ri k’amq’ab’ ib’ ri’ xuquje’ are la’ xb’antaj kumal konojel ri rachib’il rech xetob’an ri’, ri man k’ot jun nim tane’ xukoj wi rib’ xuquje’ are la’ pa komon ub’anik kumal, rech te k’u ri’ kuna’o jun che k’o chik ri nimaq’ij rech alaxib’al ri’ xuquje’ rech kaqana’tij che ri Uk’ajol Q’atat Chikaj xpe quk’ pa qatinamit rech b’a’ kaqamach’ach’ij qib’ xuquje’ rech kujki’kotik xa’ pawje kujriqitaj wiri’”.

Noticias Recientes