Eri katob’anik ri winaqilal k’o nim upatanib’al pa le uq’atatajik uchuq’ab’ ri b’anoj k’ax pa qatinamit, jacha ri utzijol b’ixikil rech ri Ministerio rech Gobernación (Mingob).
Eri Uwachib’al Tzijol rech ri Comunicación rech Datos Estadísticos rech ri Q’atenik K’ax (Pladeic), xuya ub’ixik che xq’atataj uchuq’ab’ ri b’anoj k’ax pa febrero ri’, maltyox che ri chajinem tzukunik b’anom rumal ri Wokajil Ajchajil Tinamit (PNC), ri taqom ub’anik kumal ri q’atb’al Tzij rech ri Chajinem pa Amaq’.
Eri retalil ri b’anoj k’ax pa febrero ri’ are kuk’utu chi k’o 1 mil 222 chi b’anoj k’ax xk’umaltaj ri’ pa je ta ri’ ruk’ le ik’ kanoq nab’e, ri b’anoj k’ax ri’ are taq kamisanik, elaq’nik xuquje’ keleq’axik kejach’ich’, ch’ich’, k’aqb’alil, elaq’ pa rachoch nimak’ayib’al, pa taq nimaja kachoch winaq, pa rachoch komontyox xuquje’ pa taq ch’ich’ ri’. Pa ik’ enero ri’, k’o 1 mil 441 chi b’anoj k’ax xk’ulmataj kanoq pa rulewal qatinamit.
Sib’alaj rajwaxik kaya utzijol che ri q’atb’al Tzij rech ri Mingob kitaqom ri wokajil ajchajil tinamit rech kakiya uchuq’ab’ ri tzukno’jchak ri’ rech kechap loq ri nik’aj e ajb’anol k’ax chi ke ri winaqilal ri’.
Eri katob’anik ri winaqil tinamit k’o nim upatanib’al pa le b’anoj chajinem q’atenik, rumal ri’ eri q’atb’al Tzij sib’alaj kakib’ij chi ke ri winaqil rech chakib’ij pa le 110 rech PNC, pa le 1561 rech Crimen Stoppers xuquje’ pa le 1574 rech antiextorsiones ri’. E ajno’j chakunel ri kakito ri kakib’ij apanoq pa awalil ub’ixik ri’.