Eri Gobernación xuya ub’ixikil ri chakum pa le ya’olchajinem tinamit

Are uwach ri cholchakunem rech Gobernabilidad xuquje’ Seguridad rech Desarrollo, Estado Responsable, Transparente xuquje’ ri Upatan ri Política General rech Gobierno 2020-2024, eri Taqawokajnel rech ri Ya’olchajinem pa Amaq’ kuk’ ri taqanelab’ rech ri Wokajil Ajchajil Tinamit (PNC) xb’an uk’utik ri chakum pa wokajilal ri’ rech ri kub’sib’al ya’olchainem xuquje’ rech kaq’atexik ri narcotráfico pa 7 rech junio pa le Salón Mayor rech ri Ministerio rech Gobernación (Mingob), zona 1 uk’u’x nimatinamit.

“Xb’an ukojik ri Unidad rech Control Telemático, ri Unidad Aérea rech ri Ministerio rech Gobernación (Unagob), ri Dirección General rech Investigación Criminal (Digicri) xuquje’ ri Plataforma rech ri Comunicación rech Datos Estadísticos rech  Incidencia Criminal (PLADEIC) ri’. Xuquje’ xwok uwach ri nab’e Conferencia Regional rech Ministros xuquje’ Secretarios rech Seguridad ri’ xuquje’ xb’antaj ri chakunem rech xsuk’umaxik ri jalajoj taq chech nimrachoch ri Taqawokajnel Ya’olchajinem pa Amaq’, jeri’ ri ukojik ri Inspectoría General rech pa le taqawokajnem ri’ xuquje’ rech ri ukojik ri Ub’eyal rech Transformación Policial (ETP), xcha’ ri Ministro rech Gobernación ri’.

Eri nimpatanel ri’ xub’ij che pa abril rech 2023 are chi’ xq’atataj pa jun 5.2 urajlab’alil ri’ maj b’anoj kamisanik. Eri waqib’ uwach Ub’eyal ri Transformación Policial xb’antaj kowonem xpaqab’isax kajil reqa’lenel ri PNC, xkoj k’olib’al rech kakitij pa oxmul kiwa chech jun q’ij man kitojom taj, xjach’ k’ut jun k’ak’ kitz’iyaqb’al ti’xar rilik, ruk’ chalecos antibalas xuquje’ ri xuquje’ kaya na ri’ chi ke k’ak’ taq kejach’ich’ rech chajinem.

Kaq’ateik ri narcotráfico ri’

Eri Taqawokajnel rech ri Ya’olchajinem pa Amaq’ xub’ij, che ri ub’eyal ri cholchak ya’olchajinem tzukunik xb’antaj kumal ri wokajil ajchajil tinamit pa enero rech 2020 k’a pa le 6 rech junio rech 2023 ri’ are la’ xub’an ri’ rech xb’antaj kowonem xriqitajik ri awan kunab’al, ri uriqik uporoxik ri ichaj tiko’nib’al rech awan kunab’alil xuquje’ rech xechapataj 107 chi winaqil ri taqom loq kichapik rumal ri Estados Unidos rech América ri’. Xuquje’ xeriqitaj jastaq ruk’ pwaq ri k’o q’atb’al tzij chi rij ri’, sib’alaj xeq’atetxik k’i taq molaj b’anol k’ax e uwinaqil ri narcotráfico ri’ pa Q13 mil 844 millones 638 mil 401.32 ri’.

Pa le b’anoj puqchajinem tzukunik xb’antaj kowonem xriqitajik 33 mil 892 kilogramos rech cocaína, 7 mil 454.84 kilogramos rech marihuana chakum chik, 34.81 kilogramos rech crack xuquje’ 34.81 kilogramos rech metanfetamina ri’. Xuquje’ xporotaj 23 millones 289 mil 539 raqan ichaj tiko’n rech marihuana ri’, 43 millones 633 mil 989 raqan ichaj tiko’n rech amapola xuquje’ 13 millones 855 mil 157 ri’.

Xuquje’ xechapataj jun molaj elaq’omab’ ruk’ uriqik loq 1 mil 199 chi ch’ich’ ri’, 719 chi k’aqb’alil ri’, 26 chi xik’ach’ich’ ri’, 11 chi ch’ich’ juyub’ ri’; Q16 millones 966 mil 220.60 chi pwaqil ri’, US $2 millones 695 mil 065.94 chi k’axlanpwaq ri’, €41 mil 930 xuquje’ $ 3 millones 710 mil 502 chi pwaqil ri’. Xporox ri’ 2 mil 136.37 chi nima’q eqa’n chi uk’u’x awan kunb’alil ri’ pa le Complejo rech  Precursores rech ri finca Estanzuela xuquje’ Navajas, ri k’o pa San José del Golfo, Iximulew ri’.  

Noticias Recientes